فریدون آدمیت و تاریخ مدرنیته در عصر مشروطیت

معرفی کتاب قاچاق کرم نوشته ی سیروس سعدوندیان -انتشارات شیرازه- در اشاره به پیوندهای دیرین ایران و قفقاز مضادین گوناگونی را می توان مورد بحث قرار داد. از مشترکات فرهنگی و قومی گرفته تا پیوستگی های جغرافیایی و انبوهی از دیگر موارد مشابه. یکی از مهم ترین این نقاط اشتراک، اساطیر و افسانه های مشترک این حوزه استکه داستان قاچاق کرم، یاغی پر آوازه قفقاز در سال های پایانی قرن نوزدهم و مراحل نخست قرن بعد از نمونه های متاخر این سنت است.

رمان «مادرم دوبار گریست»، یکی از مهم‌ترین آثار ابراهیم یونسی است که برای بار نخست در سال 1377 منتشر شد. این رمان، روایتی واقع‌گرایانه از زندگی یک پسر نوجوان کرد است. در این اثر همراه با زندگی و سیر تحول پسر جوان – شیرویه – نگاهی انتقادی به مسائل اجتماعی در فرهنگ ایران شده است. شیرویه فرزند روستا است، روستایی مرزی در حوالی کردستان. پدرش رشیدخان از بزرگان روستا و مادرش گلزار، زنی بزرگ‌منش است. روستا تحت‌نظر پاسگاه مرزی اداره می‌شود و درجه‌داران پاسگاه با چراغ‌سبز رشیدخان هرازچندگاهی به غارت مال و جان و نوامیس روستا دست می‌زنند. شیرویه و مادرش با این رفتار رشیدخان مخالف‌اند و در کشاکش داستان در نهایت منجر به اعدام رشیدخان می‌شوند. پس از مرگ پدر، روزگار مهاجرت و خانه‌به‌دوشی شیرویه و مادرش شروع می‌شود و رمان مسائل اصلی‌اش را پی‌ریزی می‌کند. مسئله‌ی اصلی رمان «مادرم دوباره گریست»، مواجه با جهان بیگانه و امر بیگانه است. اینکه من یا ما که هستیم و بیگانگان چه کسانی هستند. تقابل قومیت‌های مختلف که در یک قرن اخیر بسیار بر شدتش افزوده‌شده است، مسائل مهمی هستند که در زمانه‌ی این روایت از مهم‌ترین مسائل بوده است. شیرویه در شهری جدید با مردمی جدید روبه‌رو می‌شود که حتی با گویش متفاوتی صحبت می‌کنند؛ ولی علی‌رغم دانسته‌هایش این مواجه اصلا ترسناک و عذاب‌آور نیست، بلکه موجب خوشایند این نوجوان و مادرش می‌شود. حتی در ادامه وقتی شیرویه باز به روستایش باز می‌گردد، دیگر حس تعلق خاطر و امنیتی قبلی را ندارد. داستان به‌خوبی با تحول شخصیت شیرویه پیش می‌رود و در یک چرخش جالب در پایان داستان، یک حسن‌ ختام جالب را پیش‌روی مخاطب قرار می‌دهد. ابراهیم یونسی که خود اصالت کرد دارد و مدتی هم جزو مقامات دولتی کردستان بوده با اشراف به موضوعات شهر و دیار خود و خلق روایتی ساختارمند، رمان رئالیستی جالبی خلق کرده که نیم‌نگاهی به موضوعات اجتماعی نیز دارد. یونسی یکی از اولین کسانی است که به آموزش داستان‌نویسی در ایران پرداخت و یکی از اولین کتاب‌ها در این زمینه را منتشر کرد. .

معرفی کتاب زوال خانواده دلیان ...بیش از بیست سال بود که خانوادۀ دلیان با مجتمع عظیم کشاورزی شان خار چشم مردم ده بودند. خودشان را همه کاره و به روایتی صاحب اختیار ده می دانستند. جان مردم از دست این خانواده به لبشان رسیده بود. در مواقعی که دهقانان به پول احتیاج داشتند، آنها به بهانۀ کمک و دستگیری از روستاییان تنگدست در مقابل سفتۀ بدون سررسید به آنان پول قرض میدادند و بعدا هنگامی که در می یافتند دهقانان برای بازپرداخت قرضشان پولی در بساط ندارند، سفته هایشان را به اجرا می گذاشتند و از این طریق زمین های مزروعی ده را یکی پس از دیگری تصاحب می کردند. زمین های دولتی نیز از دست درازی آنها مصون نبود. بدین ترتیب ثروت خانوادۀ دلیان روز به روز انباشه تر می شد و نفوذشان نیز روز به روز بالا می گرفت. دهبان ها همیشه از بین ایادی آنها انتخاب می شدند، بخشدارها و فرماندارها با آنها ارتباطی نزدیک داشتند و مرتبا مهمانشان بودند و پلیس نیز هر گاه لازم می شد یکی از دهقانان سرکش را دستگیر کند نخست با آنها مشورت می کرد... . اما این آخر ماجرا نیست....