فلسفه و فرهنگ

معرفی کتاب مادر (گورکی) گورکی رمان نویس ، نمایشنامه نویس و مقاله نویس اتحاد جماهیر شوروی از بنیانگذاران رئالیسم اجتماعی بود. او با دوره انقلابی کشور خود ارتباط نزدیکی داشت. مادر ، یکی از مشهورترین آثار او ، داستان رادیکال شدن یک زن بی سواد است که بعدا به عنوان الگویی برای رمان رئالیست سوسیالیستی برگزیده شد. رمان مادر در روسیه قبل از انقلاب بدون شک شاهکار ماکسیم گورکی به حساب می آید. در این کتاب پرشور و شگفت آور ، روح مبارزات وحشتناک علیه استبداد تزار گردآوری شده است. شاهکار گورکی با الهام از وقایع واقعی و بامحوریت چهره پلاژیا ولاسوا – مادر – و پسرش پاول ، زندگی وحشتناک کارگران عادی کارخانه های روسی را در سالهای منتهی به انقلاب 1905 توصیف می کند و به بررسی ظهور طبقه ی پرولتاریا و نقش زنان در جامعه و مبارزات طبقات پایین می پردازد. کتابی که از نظر لنین بسیار مهم است و نقطه عطفی در ادبیات روسی به حساب می آید. این کتاب همه به دلیل اهمیت تاریخی و هم ارزش ذاتی آن به عنوان یک اثر هنری خوانندگان مدرن را مسحور خود می کند.

می گویند زادگاه فلسفه کشور یونان است و یونانیان اولین دولت -شهرها را به وجود آوردند. ضرورت و نوع حکومت از فلاسفه یونان همچون افلاطون و ارسطو آغاز گشته و تاکنون ادامه دارد. این که نوع حکومت باید چه شرایطی داشته باشد،دموکراسی باشد یا استبدادی،حدود و ثغور آن کجاست؟ آزادی چه مفهومی دارد و آیا باید از حکومت ها پیروی کرد یا خیر از مباحث مطرح شده در کتاب فلسفه سیاسی است. در قدم اول فلسفه سیاسی به نظریات فلاسفه یونان قدیم تا هگل و مارکس و فوکو پرداخته شده است. ناگفته نماند انقلاب 1789فرانسه از نقاط عطف تغییر حکومت و سیاست در کتاب حاضر است.

نژادپرستی، از آن قسم پدیده‌هایی است که به سبب اهمیت فراوان و جنبه حساسی که دارند، توجه اندیشمندان بسیاری را از حوزه‌های مختلف به خود جلب نموده و آن‌ها را به تألیف آثارشان در این زمینه واداشته است. کتاب «مقدمه‌ای کوتاه بر نژادپرستی» به قلم علی راتانسی، نویسنده و متفکر اهل کنیا، و ترجمه شهرام بهرامی، یکی از بهترین نمونه‌های این مکتوبات است. در کتاب حاضر، نویسنده کوشیده در پژوهش و نوشتن در حوزه‌ی نژادپرستی، مجادلات حول این مبحث را از تعاریف شتاب‌زده، تعمیم‌های سست و تحلیل‌های سرسری فراتر ببرد. او معتقد است، در بحث‌های علمی و عمومی، مخصوصا باید از کوشش‌های ساده‌ا‌نگارانه برای تفکیک نژادپرست از غیر نژادپرست و نژادپرستی از غیر نژادپرستی پرهیز کرد. شاید اغراق‌آمیز به نظر آید؛ اما از دیدگاه او یکی از موانع اصلی پیشرفت در شناخت نژادپرستی، تمایل همه‌ی طرف‌های درگیر به ارائه‌ی تعاریف کوتاه و ظاهرا بی‌چون‌وچرا از نژادپرستی است تا به‌سرعت و با قطعیتی تقریبا تام مشخص شود چه کسی واقعا نژادپرست است و چه کسی نیست. در ادامه‌ی کتاب، او درباره‌ی پاره‌ا‌ی از تعاریف، ازجمله فرمول‌هایی چون «پیش‌داوری + قدرت = نژادپرستی» بحث خواهد کرد که در میان بسیاری از مخالفان نژادپرستی رایج و بسیار مبهم و ناکارآمد است. همچنین در این باره بحث خواهد کرد که چرا انگاره‌ی نژادپرستی نهادی سودمندی خویش را از دست ‌داده است. هرچند این کتاب فقط مقدمه‌ا‌ی بسیار کوتاه است، اما در آن تلاش می‌شود فهمی دقیق‌تر از نژادپرستی به دست داده شود. همچنین این کتاب به دلیل پرداختن به احساسات ضد یهودی و ضد ایرلندی، در حکم عناصر مهم هر شرحی درباره‌ی نژادپرستی، با بیشتر مقدمه‌های دیگر درباره‌ی این موضوع تفاوت دارد و زیر بار این امر نمی‌رود که نژادپرستی صرفا خاص سفیدپوستان و فرهنگ آن‌هاست و شناخت درخوری از این واقعیت به دست می‌دهد که نژادپرستی همیشه به تقسیم‌بندی‌های گوناگون دیگری چون طبقه و جنسیت عمیقا وابسته بوده است. البته نویسنده بسیاری از واقعیات دردناک و بی‌رحمانه‌ا‌ی را که موضوع مزبور، ما را وادار می‌کند با آن‌ها مواجه شویم دست‌کم نمی‌گیرد. میلیون‌ها نفر در نتیجه‌ی اعمال آشکارا نژادپرستانه کشته شده‌ا‌ند. آزارها و بی‌عدالتی‌هایی که به سبب آن روی می‌دهد همچنان ادامه دارد. هرچند، امروزه بیشتر مردم مایل‌ا‌ند نژادپرستی را انکار کنند. .