فلسفۀ اخلاق

کتاب کاوشی در خصوص فهم بشری نوشته دیوید هیوم با ترجمه کاوه لاجوردی, توسط انتشارات مرکز با موضوع فلسفه، فلسفه غرب، روشنگری, درباب گونه های متفاوت فلسفه به چاپ رسیده است. ”... دیوید هیوم بود که، سال‌ها پیش، خوابِ جزم‌اندیشانه‌ی مرا برآشفت...“ ــ ایمانوئل کانت، تمهیدات (1783). کاوشی در خصوص فهم بشری، که هیوم آن را در 1748 منتشر کرد در اوجِ فلسفه‌ی تجربه‌گرای بریتانیایی قرار دارد. این کتاب ــ در کنار تأملات دکارت و نقد عقل محض کانت ــ از تأثیرگذارترین متونِ فلسفه‌ی مدرن است. تحلیل هیوم از علیّت و ارتباطِ ضروری، و نیز بحث‌اش در موردِ معجزات، از معروف‌ترین بخش‌های کتاب است. معرفی مباحث کتاب کاوشی در خصوص فهم بشری درباب گونه های متفاوت فلسفه در باب خاستگاه ایده ها در باب تداعی ایده ها تردیدهای شکاکامه در خصوص کنش های فهم راه حل شکاکانه این تردیدها در باب احتمال در باب ایده ی ارتباط ضروری در باب آزادی و ضرورت درباب عقل حیوانات در باب معجزات در باب یک مشیت خاص الهی و یک وضعیت آتی در باب فلسفه ی آکادمیک یا شکاکانه

هنگامي که «ماکسيم گورکي»، از اردوگاه‌هاي سيبري ديدن کرد، تا آخرين ساعات همه‌چيز همان‌طور گذشته بود که قدرت مي‌خواست. در همان لحظه‌هاي آخر بود که زنداني‌اي حقيقت را پيش روي نويسنده‌ي بزرگ روس گذاشت و به قول الکساندر سولژنستين، درست در زماني که گورکي سوار بر قايق، آنجا را ترک مي‌کرد، آن زنداني تيرباران شد و توامان همه‌ي آن آرمان‌هاي انساني جا گرفته در ذهن شبه‌ پيامبر شوروي، درحال فروريختن بود. هرچند او نمي‌دانست که اين فروريختن هم، به قيمت جان آن زنداني تمام شده است! گورکي پيرسال‌تر از آن بود که بتواند براي روايت آن‌چه دانسته بود کاري کند و ازهمين‌رو ظهور سولژنستين و روايت‌هايش از گولاگ، الزامي بود و مبدل به سهمگين‌ترين روايت‌هاي تاريخ بشري از سرحدات رنج زير يوغ استبداد شد. با اينکه در آغازين سال‌هاي پسااستاليني، نيکيتا خروشچف، سومين رهبر اتحاد جماهير شوروي، از در دوستي با سولژنستين درآمد و اجازه‌ي انتشار کتاب «يک روز از زندگي ايوان دنيسويچ» را صادر کرد، اما هيچ‌کس انتظارش را نداشت ماجراي گولاگ و گولاگي‌ها، از آن‌چه بر ايوان دنيسويچ رفته، فراتر باشد. شوک عظيم دوازده سال پس‌از چاپ «يک روز از زندگي...» اتفاق افتاد: نسخه‌هاي زيرزميني و بدون سانسور «مجمع‌الجزاير گولاگ»، حاصل ده سال تحقيق و تفحص الکساندر سولژنستين از اردوگاه‌هاي کار اجباري شوروي و گفت‌وگو با بازماندگان، در زمستان 1974، ميان مردم دست به دست شد. درحالي‌که جاسوسان کا. گ. ب، در همه‌جا به‌دنبال سولژنستين‌خوان‌ها بودند، وقايع‌نگاري هول‌انگيز و هوش‌رباي برنده‌ي نوبل ادبيات 1970، منظر مردم شوروي و همه‌ي جهانيان را نسبت به اعماق وحشت زيستن در جهان استاليني، براي هميشه تغيير داد. مجمع‌الجزاير گولاگ به مثابه‌ي تجربه‌اي در تحقيق و تفحص ادبي، فقط از عهده‌ي نويسنده‌اي متعهد، چپ‌گرا و معتقد به آرمان‌هاي بزرگ اخلاقي و انساني هم‌چون سولژنستين برمي‌آمد که وجدان بيدارش، به او اجازه‌ي سکوت برابر رنج و محنت مردمش را نمي‌داد. خواندن کتاب بزرگ سولژنستين، در زمانه‌ي اکنون، بايد همراه با يادآوري جمله‌هاي خود او در پيامش هنگام دريافت نوبل ادبيات باشد، تا گولاگ‌هاي دور و نزديک خودمان را در همين هزاره‌ي سوم، فراموش نکنيم: «بياييد هيچ‌يک از مدعوين اين خوان ضيافت از خاطر نبرند که همين الساعه زنداني‌هاي سياسي در دفاع از حقوقي که محدود و پايمال شده‌اند، در اعتصاب غذا به سر مي‌برند.»