فلسفۀ دین

ایستاده‌ بودم‌ روی‌ جدول‌ جوی‌، گِل‌های‌ بغل‌ پوتین‌ راستم‌ را مالیدم‌ به‌ لبه‌ جدول‌. سرشب‌ واکسشان‌ زده‌ بودم‌. دلم‌ می‌خواست‌ وقتی‌ بالای‌ سر جنازه‌ام‌ می‌رسند ببینند تر و تمیز، مثل‌ بچه‌ آقاها مرده‌ام‌. تقابل‌ و تناقض‌ حاصل‌ از دنیای‌ مدرن‌، سرمنشأ ماجراها و سردرگمی‌های‌ بسیاری‌ است‌ که‌ هیس‌ راوی‌ یکی‌ از آن‌هاست‌، و البته‌ نه‌ از دیدگاهی‌ قاطع‌. در هیس‌، چنان‌ که‌ لوکاچ‌ در نظریه‌ رمان‌ می‌گفت‌، ارزش‌های‌ تحقق‌ناپذیر و آرمانی‌ قهرمانان‌، به‌ شیوه‌ای‌ نو، نسبی‌ شده‌اند؛ چیزی‌ که‌ دور از دسترس‌ نویسندگان‌ پیش‌ از این‌ بوده‌ است‌. در هیس‌ نویسنده‌ ماجراها را چنان‌ که‌ دیکته‌ می‌شود نشان‌ نمی‌دهد بلکه‌ چنان‌ که‌ خود می‌خواهد نشان‌ می‌دهد و باز بر عهده‌ خواننده‌ می‌گذارد تا ماجرا را آن‌ گونه‌ که‌ می‌خواهد ببیند و رمان‌ توسط‌ راویان‌ مختلفی‌ ساخته‌ می‌شود: پاسبان‌، نظامی‌ گاه‌ دل‌رحم‌ و گاه‌ خشنی‌ که‌ آنچه‌ را می‌خواهد انجام‌ نمی‌دهد و آنچه‌ را نمی‌خواهد انجام‌ می‌دهد؛ جهانشاه‌، قاتلی‌ یا قاتل‌ نمایی‌ یا حتی‌ مقتولی‌ که‌ با لذت‌ به‌ روایت‌ هوس‌هایش‌ می‌نشیند و از کشتن‌ آدم‌ها یا کشته‌ شدن‌ خود می‌گوید؛ نویسنده‌ که‌ در نیمه‌ داستان‌ می‌میرد و به‌ پایان‌ رساندن‌ رمان‌ را به‌ میراث‌ می‌گذارد، و دیگر شخصیت‌هایی‌ که‌ این‌جا و آن‌جا رشته‌ کلام‌ را قطع‌ می‌کنند و از منظر خود به‌ روایت‌ می‌نشینند، تا سرانجام‌ رمانی‌ پدید آید که‌ با هر خوانشی‌ شکلی‌ دیگر به‌ خود می‌گیرد و به‌ تعداد مخاطبانش‌ ماجرا عوض‌ می‌کند. گرایش‌ به‌ نوآوری‌ و تجربیات‌ تازه‌ از بارزترین‌ ویژگی‌های‌ آثار محمدرضا کاتب ست‌ و در همین راستا رمان‌ هیس‌ جایزه‌ کتاب‌ سال‌ منتقدان‌ مطبوعات‌ را هم در سال ۷۹ از آن‌ خود کرده‌ است‌.

چکیده از مجموعه تاریخ جهان، که انتشارات ققنوس ۶جلد از آن را تاکنون منتشر کرده است یک جلد دیگر به تازگى به بازار کتاب‏عرضه شد. کتاب حاضر در شرح و توضیح هیئت‏هاى داورى کلیساى کاتولیک مى‏کوشد که قصد داشتند از طریق اشاعه این‏عمل - تفتیش عقاید - به یکپارچگى اندیشه و عمل دینى دست یابند، لذا براى این منظور، کلیسا به کارگزاران خود که‏مأموران تفتیش عقاید نامیده مى‏شدند، اختیار داد که کسانى را که ممکن بود اعتقادات یا اعمالشان مغایر آموزه‏هاى کلیساباشد، بیابند. دستگاه تفتیش عقاید شامل روحانیون قدرتمند و کارگزاران آن‏ها مى‏شد که نظام بازجویى‏ها، دادگاه‏ها و زندان‏ها را که به»اداره مقدس« مشهور شد، اداره مى‏کردند.

کتاب « ایران و ادیان باستانی » از کتاب‌های مرجع مهم در رشته ایران و باستان‌شناسی با گرایش ادیان و از کتاب‌های درسی دانشگاهی در آمریکا به شمار می‌رود . آنچه درباره موضوع و روش تدوین این کتاب باید گفت این است که با وجود گذشت دو دهه از نخستین چاپ آن در سال ١٩٩٠ از تازگی و اهمیت پژوهشی آن کاسته نشده و هنوز درباره این موضوع اثری با این تفصیل و چنین مستند و جامع نوشته نشده است . نویسنده همه منابع پیش از خود و همزمان خود را دیده و به طور مقتضی از آنها استفاده کرده و همراه با محتوای ارزشمند کتاب ، کتاب‌شناسی پر ثمری عرضه کرده است . هر چند موضوع کتاب ، همانطور که از نام آن برمی‌آید ، درباره ارتباط ایران و ادیان باستانی است. اما نویسنده برای توضیح آنچه به ایران مربوط می‌شود و در کتاب مقدس از آنها یاد شده است ، اعم از نام شاهان و کسان و جاها و هر موضوع دیگر ، دست به تحقیقات گسترده زده و در واقع دوره‌ای از تاریخ باستانی ایران و در ارتباط با جهان آن روزگار را به تفصیل بررسی کرده است . همین دو ویژگی ، یعنی گستردگی پژوهش‌ها و ارتباط آن با کتاب مقدس ، مترجم را از جهت ضرورت مراجعه به منابع ، با دشوارترین کار تحقیق و ترجمه روبرو ساخته است . کتاب « ایران و ادیان باستانی » در ١٤ بخش از زمان مادها تا بررسی دین زرتشتی و آیین میترا ( مهرپرستی ) را در بر می‌گیرد .