قلعه مرغی؛ روزگار هرمی

مجموعه ادبیات عامه-٦ داستان‌های عامیانه فارسی گنجینه‌هایی از مضمون، تمثیل، ضرب‌المثل‌ها و آداب و رسوم فارسی زبانان به شمار می‌روند. توجه به چنین گنجینه‌هایی، در اصل، پاسداشت فرهنگ و ادب کهن سرزمینی است به وسعت زبان فارسی. رستم نامه داستان رستم فرزند زال است که آوازه پهلوانی‌اش در سرتاسر ایران زمین پرتو افکنده است. روزی رستم تهمتن از شکار برمی‌گشت دید دو نفر با هم حرف می‌زنند و می‌گویند که این جوان می‌تواند از عهده «کک کهزاد» برآید. تهمتن شنید و آن دو نفر را طلبید و پرسید: «کک کهزاد» کیست؟ آن‌ها از حرف خود پشیمان شده بودند ولی تهمتن آن‌ها را قسم می‌دهد که آن‌ها لاعلاج گفتند: «ای شهریار، در این نزدیکی قلعه‌ای است و پهلوانی در آنجا هست که بسیار مرد زبردست و دلیری است و هر سال از پدر شما مبلغی باج می‌گیرد.» تهمتن به نزد پدر آمد و پرسید که این کک کیست؟ زال گفت: او کسی باشد که هیچ کس با او برابری نتواند کرد. حتی سام نریمان هم به او باج می‌داد. رستم تصمیم می‌گیرد به جنگ با کک کهزاد برود و در نهایت او را از پا در می‌آورد. در رستم نامه نبرد رستم پهلوان نامی ایران زمین با «افراسیاب»، عاشق شدن او به دختر شاه سمنگان، تهمینه، به دنیا آمدن سهراب و جنگ او با رستم، به دنیا آمدن فرامرز و جهانگیر، و نیز داستان سیاوش و دیگر داستان‌های مهیج شاهنامه به نثر آمده است. انتشارات ققنوس در چاپ جدید داستان‌های مجموعه ادبیات عامه با بهره بردن از نسخه‌های متعدد و با به کارگیری رسم الخط جدید، سعی نموده حتی‌المقدور نسخه‌ای به دور از لغزش‌ها و خوشخوان ارائه کند. چه بسیار کسان که با خواندن این داستان‌ها به جرگه کتابخوانان پیوستند، زیرا این داستان‌ها که اغلب روایت پهلوانی و مردانگی و عشقند با نثری شیرین و با افسانه‌پردازی و خیالپردازی خواننده را بر سر شوق می‌آورند و به خواندن بیشتر ترغیبش می‌کنند.

امپراتوری اینکا سرزمین‌هایی را در بر می‌گرفت که از نظر جغرافیایی و اقلیمی وضعی افراطی داشتند: یا سرد بودند یا به غایت گرم. سلسله کوههای آند که بلندترین رشته کوه قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی به شمار می‌روند، مشخص‌ترین سیمای سرزمین این قوم بودند. این امپراتوری ناهمگون از گروههای فراوانی از مردمانی گوناگون با فرهنگ‌های متفاوت تشکیل شده بود. بزرگ‌ترین قدرت آنان جذب و کسب بهترین عناصر فرهنگ‌های گذشته و جوش دادن آنها به فرهنگ خود بود. کتاب «امپراتوری اینکا» سنت ده هزار ساله اینکاها و برپایی امپراتوری آنان را برای خواننده بازگو می‌کند: از نخستین فرمانروای اینکا تا تشکیل ارتش توانمند آنها.

ممکن است میانۀ راه شرق و غرب، گسترده‌ای میان کناره‌های شرقی دریای مدیترانه و دریای سیاه تا کوه‌های هیمالیا، مکان جغرافیایی مناسبی برای ارزیابی جهان به نظر نرسد. این منطقه امروزه کشورهایی را در بر می‌گیرد که دوردست و عجیب به نظر می‌رسند.

این کشورها پل بین شرق و غرب و میعادگاه تمدن‌ها هستند و در رابطه با آنچه در جهان می‌گذرد نه در حاشیه که در کانون آن جای دارند. همان‌طور که از آغاز تاریخ بوده‌اند. زادگاه تمدن‌ها همین منطقه است و به باور بسیاری انسان نیز همین‌جا خلق شد. در همین منطقه بود که دین‌های بزرگ دنیا پدیدار گشت و به رقابت با یکدیگر برخاست. گروه زبان‌های گوناگون پیدا شد و امپراتوری‌های بزرگ برپا و سرنگون شد و تأثیر برخورد فرهنگ‌ها و رقابت‌ورزی‌ها هزاران فرسخ آن سوتر احساس شد.

نگریستن جهان از این منطقه راه‌های جدیدی را برای بررسی گذشته گشود و چشم‌اندازی از سرزمین‌هایی را پیشِ رو گذاشت که آنچنان به یکدیگر وابسته بودند که رویدادهای یک قاره بر قارۀ دیگر تأثیر می‌گذاشت و آمدوشد بین کشورها از شبکۀ راه‌هایی انجام می‌شد که به هر سو گسترده بود. فردیناند فون ریشتهوفن، زمین‌شناس نامور آلمانی، در اواخر قرن نوزدهم این شبکۀ بزرگ ارتباطی را «راه‌های ابریشم» خواند، نامی که از آن زمان تاکنون باقی‌مانده است.

این کتاب با نگاهی نو به تاریخ جهان می‌پردازد و راه را برای پرسش‌های نو و زمینه‌های جدید پژوهش باز می‌کند. و امیدوار است که باعث شود شواهد کهنۀ تاریخی که نادرست بودن آن آشکار است به چالش کشیده شده و درست‌تر بررسی شود.

 قهرمان داستان این کتاب قصد دارد ماجراهایی را برای مخاطبان خود که احتمالاً همه اهل فضای مجازی هستند و مدام پای اینترنت نشسته‌اند بازگو کند. با قهرمان داستان در یک درمانگاه اعصاب و روان آشنا می‌شویم و در نهایت می‌بینیم بیماری او که ظاهراً افسردگی ساده‌ای است شدت گرفته و داروهای دکترها دیگر افاقه نمی‌کند. او دیگر درمان عادی را رها کرده و به سیگار پناه برده است. قهرمان داستان حالا همه ماجرا را دارد تعریف می‌کند و در این بین خرده داستان‌هایی را هم درباره تبار و قبیله او می‌شنویم. او که قبلاً درس می‌خوانده ازدواج می‌کند و همین ازدواج مسیر زندگی‌اش را تغییر می‌دهد درس و مشق را رها و شروع به تدریس در دانشکده الهیات می‌کند ولی چون خدمت سربازی نرفته است این موضوع می‌تواند مانع ادامه همکاری او با دانشکده شود. حالا مهمترین دغدغه برای او ایمانش است. قهرمان داستان نگران است که مبادا همسرش ایمانش را از او بگیرد. بنابراین تصمیم می‌گیرد تا همین ذره ایمانی که برایش باقی مانده خودکشی کند. از مادرش می‌خواهد برایش دعا کند تا بمیرد ولی... . در کتاب آمین می‌آورم خواننده با یک طنز زیر پوستی مواجه می‌شود که طنز تاروپود آن را تشکیل می‌دهد.