ماجراهای مدرسه 3. برادر چاق و دروغگوی من

بشر چیست؟ اثری ا‌ست خاص از نویسنده‌ی بزرگِ آمریکایی، مارک تواین، که برخی او را پدرِ ادبیاتِ آمریکا لقب داده‌اند. او هنگامی‌که ۶۳ سال داشت به نوشتنِ این کتاب مبادرت ورزید و نگارشِ آن را چندین سال (تا ۱۹۰۴) طول داد و سرآخر در ۱۹۰۶ آن را با تیراژ کم و بدون نام خود یا با نام مستعار منتشر نمود. مارک تواین در این کتاب، که آن را انجیل ِ خود، و شاخص‌ترین ِ آثارش می‌دانست از ماهیت و چیستیِ بشر یا انسان سخن می‌گوید و ایده‌ها و نظریاتِ خود را در بابِ زوایا و وجوهِ مختلف ِ ذات و سرشت آدمی بیان می‌کند. سبک ِ نوشتارِ این کتاب به صورت دیالوگی میانِ پیرمردی خردمند و یک جوان است. این گفتگو البته رگه‌ها و مایه‌های فلسفی دارد و تواین در قالبِ شخصیتِ پیرِ خردمند، نظریاتش را مطرح می‌کند. وی بر این باور است که انسان موجودی ا‌ست ماشین‌گونه که تحت تأثیر وراثت و محیط ساخته و پروارنده می‌شود و از این رو، کنش‌ها و اندیشه‌های آدمی شایستگی خاصی برای او به ارمغان نمی‌آورند. او در عین‌حال به نحو‌ی برساختِ شخصیت و منشِ انسان اشاره می‌کند، که به زعمِ او یا مادرزادی‌اند و یا برآمده از محیط ِ پیرامون، نحوه‌ی آموزش و پرورش و هرآنچه که با آنها هم‌نشینی و هم‌آموزی دارد. البته تواین انسان را موجودی تعلیم‌پذیر می‌داند که می‌توان با تعلیم و تربیت، او را به جهتِ مثبت یا منفی (خیر و شر) هدایت نمود اما در عین‌حال همچون روح غالبِ آن دوره از تحولاتِ سریعِ فنی و علمی، اراده‌ی آزاد و اختیار را در قاموس بشر نمی‌بیند، و تنها می‌تواند در مارپیچ‌های زندگیش به انتخاب‌هایی آزادانه مبادرت ورزد، همچون اسکی‌بازی که از چکاد ِ کوه به دره حرکت می‌کند و در عین‌حال که محیط و وضعیت و جوِ حاکمِ ناشی از میلیون‌ها قاعده، او را در طیِ مسیرِ اسکی، «ناگزیر» پیش می‌برند، اما هم‌اوست که به هرحال اسکی «می‌کند»، و انتخاب کرده که چنین کنشی را در چنین وضعیتی انجام دهد. مارک تواین از احساس غالبِ وجود آدمی سخن می‌گوید و آن را نیرومندترین احساسِ بشر می‌انگارد، چیزی که به هرحال در هر وضعیتی، بر او مسلط است و به ارضای خواسته‌ها و امیالش سوق می‌دهد. در گفتگویِ جاری و سیالِ پیرِ خردمند و مردِ جوان، که سبک و سیاقِ فلسفی و توجیهی دارد، پیرمرد بر ماشینی‌بودن و بی‌ارادگیِ بشر به معنای عام پا می‌فشرد و او را فقط واجدِ گزینش‌های آزادانه در بافتی از موجبیت‌ها می‌انگارد، اما جوان راضی نیست و از پیرِ خردمند مدام توجیه و دلیل می‌طلبد. مارک تواین، نویسنده‌ی نام‌دارِ آمریکایی، در سیِ نوامبرِ ۱۸۳۵ در فلوریدا و در خانواده‌ای پرجمعیت به دنیا آمد و در ۱۹۱۰ از دنیا رفت. او را با بزرگانی چون دانته و میلتون قیاس کرده‌اند.

در اواخر دهه 1970 و اواسط 1980، جنبش سیاسی فعالی در خیابانهای شهرهای بزرگ ایران به راه افتاد. مردم تهی دست که از اقشار مستضعف و طبقه پایین جامعه محسوب میشدند آغاز به ساخت جوامعی برای نوع قشر خود، در زمینهای بایر و بلا استفاده کردند. در این ساخت وسازها تمامی زیرساختهای لازم از جمله جاده ها، برق، آب لوله کشی، جمع آوری زباله و پناهگاهها، همگی توسط فعالین این جنبش پیش بینی و تدارک دیده شده بود. پس از آنکه دولت ایران متوجه این ساخت و ساز های غیرقانونی گشت، به تخلیه کردن آن مناطق اهتمام ورزید اما مردم پس از تحمل دشواری های بسیار در برابر دولت مقاومت کردند؛ مقاومتی که به موفقیت منتهی شد، موفقیتی که گرچه در گرو پرداخت هزینه های جانی و مالی گزاف همراه بود اما خودساخته و خودجوش اتفاق افتاد. کتاب"سیاست های خیابانی"، گردآوری داستان و تحلیل استراتژی های سیاسی و اقتصادی ست که این جنبش در راه موفقیت خود بکار گرفت. نویسنده در این کتاب با تمرکز بر روی دوره ماقبل انقلاب و نیز دهه اول جمهوری اسلامی ایران، استراتژی مردم عادی(ایرانیان)، به خصوص در تهران، را مورد بحث و تحلیل قرار میدهد. او طی تحلیل ها و استناد های خود نشان میدهد که این فرایند، حداقل برای این قشر، هیچ کدام ازخواسته ها و تغییراتی را که آنها انتظار داشتند، رقم نزده است و نیازهایشان را براورده نکرده است.