ماجراهای من و اژدهایم 2/ لباسی برای اژدها

مجموعه داستان «بازگشت چورب» حاوی ده داستان کوتاه به قلم ولادیمیر ناباکوف، نویسنده‌ی نامدار روس است که توسط آبتین گلکار به فارسی برگردانده شده. داستان‌های این اثر از مجموعه‌های گوناگون این نویسنده گزینش شده‌و هر کدام از آن‌ها نشان‌دهنده‌ی روحیات و نگرش خاص او هستند. با وجود شباهت‌ها و تفاوت‌هایی که میان داستان‌های کتاب حاضر وجود دارد، ولادیمیر ناباکوف در این روایات کوتاه با ضربه‌ای غیرمنتظره و بی‌رحمانه خواننده را گیج و مدهوش می‌کند و همین ویژگی مشترک سبب شده تا تمام داستان‌های کتاب بازگشت چورب حال و هوای واحدی داشته باشند. ناباکوف در داستان «از ما بهتران» نگاه غم‌بار و پرحسرتی به زادگاهش روسیه دارد که به جهت انقلاب 1917 آن را نابود شده می‌بیند. نگاه اندوه‌بار او در بسیاری از آثارش دیده می‌شود. مضمونی که در داستان «از ما بهتران» به کار رفته است در داستان‌های «تصادف و تیغ» و «در اعلام خبر» با زندگی روس‌های مهاجر در اروپا تلفیق می‌شود. «رنجش» و «بادرنجبویه» عنوان دو داستان از کتاب حاضر هستند که قهرمان واحدی دارند؛ پسربچه‌ای به شدت حساس و درونگرا که نمی‌تواند با اطرافیانش به درستی ارتباط برقرار کند. بدون شک می‌توان گفت شخصیت این پسربچه شباهت بسیاری به کودکیِ خود نویسنده دارد. «بازگشت چورب» و «کوتوله‌ی سیب‌زمینی» دیگر داستان‌های این مجموعه هستند که مجدد ما را با قهرمانانی مواجه می‌کند که در غرق در جهان خود هستند و هر ارتباط با دنیای بیرون برای آن‌ها ضربه‌ی روانی سختی به دنبال دارد. «برایتن‌اشترِتِر پائولینو» بیشتر از آنکه داستانی کوتاه باشد، جستاری محسوب می‌شود که با توصیفاتی شاعرانه و ادبی به ورزش مشت‌زنی می‌پردازد، به همین خاطر این داستان متفاوت‌ترین اثر کتاب است.

در ديفن‌باكستراسه جلو مي‌رفت. رگبار شروع شد، رگباري تابستاني كه با راه رفتن او و پناه گرفتنش زير درخت‌ها، كم و كمتر مي‌شد. مدت‌ها فكر كرده بود مارگارت مرده است. دليلي وجود ندارد، نه، دليلي وجود ندارد. حتا در سال تولد هر دو ما، وقتي اين شهر از بالا شبيه تل آوار بود، ياس‌ها ته باغ‌ها و بين ويرانه‌ها گل مي‌دادند.   ـ از متن کتاب

معرفی کتاب خیابان گاندی؛ ساعت پنج عصر: چهار جستار درباره پرونده جنایت «سمیه و شاهرخ» که دهه هفتاد را در بهت فرو برد

مهراوه فردوسی 25 سال پس از وقوع جنایت «سمیه و شاهرخ» به‌سراغ این داستان هولناک می‌رود و در کتاب خیابان گاندی؛ ساعت پنج عصر از ابعاد گوناگونی به این واقعه نگاه می‌کند. نویسنده در این کتاب بیشتر بر چگونگی مواجهه‌ی دیگران با این ماجرا تأکید دارد؛ نه چرایی وقوع این قتل. از همین رو، این اثر در دسته‌ی کتاب‌های جرم‌شناسی روایی قرار می‌گیرد.

درباره‌ی کتاب خیابان گاندی؛ ساعت پنج عصر

وقتی داستان جنایتی را در صفحه‌ی حوادث روزنامه می‌خوانیم، به آن فقط از زاویه‌ی دید «یک» نفر نگاه می‌افکنیم. برای مثال ماجرای یک قتل را می‌توان در چند جمله خلاصه کرد: «روز چهارشنبه 12 دی 1375 در خانه‌ی شماره‌ی 19 خیابان گاندی جسد دو فرزند صاحب‌خانه پیدا شد: پسری نُه‌ساله به نام محمدرضا و دختری چهارده‌ساله به نام سپیده.» چنین خبری در گوشه‌ای از روزنامه پدیدار می‌شود و شاید توجه هیچ‌کس را جلب نکند. شاید برخی فکر کنند که سارقی به این خانه حمله کرده و با دیدن این دو کودک، مجبور شده آنان را به قتل برساند. اولین چیزی که به ذهن مأموران می‌رسد، همین است. اما ماجرا به این سادگی نیست. هیچ چیز از خانه سرقت نشده و اظهارات دختر شانزده‌ساله‌ی خانواده، سمیه، ضد و نقیض است. آیا این قتل به یک دعوای خانوادگی برمی‌گردد؟ فقط دوازده ساعت بعد از وقوع حادثه، مأموران پلیس حقیقت امر را کشف کردند و پرده از یک جنایت‌ وحشتناک و غم‌انگیز برداشتند. جنایتی که مهراوه فردوسی در کتاب خیابان گاندی: ساعت پنج عصر از آن می‌گوید. باز هم داستانی یک‌خطی در روزنامه: «دختر شانزده‌ساله‌ی خانواده،‌ سمیه، با همراهی نامزدش، شاهرخ، برای رسیدن به ثروت خانوادگی خواهر و برادر کوچکش را خفه کرد.» اما این تلقی روزنامه‌نگاران در آن زمان است. با خواندن همین جمله هزاران سؤال به ذهنمان هجوم می‌آورند: شاهرخ و سمیه چطور عاشق هم شدند؟ رابطه‌شان چگونه این‌چنین جدی شد؟ چرا دست به قتل اعضای خانواده‌ی سمیه زدند؟ مگر سمیه خواهر و برادرش را دوست نداشت؟ چرا شاهرخ با او همکاری کرد؟ مادر و پدر سمیه پس از شنیدن خبر قتل چه حالی داشتند؟ خواهر و برادر سمیه در آخرین لحظات زندگی‌شان به چه فکر می‌کردند؟ پدر و مادر شاهرخ چطور با این اتفاق وحشتناک مواجه شدند؟ و از همه مهم‌تر، مردم و جامعه راجع‌به این جنایت هولناک چه نظری داشتند؟ مهراوه فردوسی سعی داشته از چندین جنبه به حادثه‌ی خیابان گاندی نگاه کند. در کتاب خیابان گاندی؛ ساعت پنج عصر با چندین خرده‌روایت مواجه می‌شویم تا شرایط همه‌ی افراد درگیر در این ماجرا را بهتر درک کنیم.