ماه غمگین، ماه سرخ

معرفی کتاب حرفه: داستان نویس 1: جستارهایی درباره اهمیت داستان

کتاب حرفه: داستان نویس 1: جستارهایی درباره اهمیت داستان مجموعه مقالاتی به ویراستاری فرانک ای دیکسون و‌ ساندرا اسمیت است که در آن اصول داستان‌نویسی به شیوه‌ای ساده آموزش داده می‌شود. این جستارها، که توسط نویسندگان و مدرّسان مطرح آمریکایی نوشته شده، شما را با مفهوم اهمیت داستان، نویسندگی به‌عنوان حرفه و ایده‌پردازی آشنا می‌کند. این کتاب، قسمت اول مجموعه‌ی چهار جلدی «حرفه: داستان‌نویس» است.

درباره‌ی کتاب حرفه: داستان نویس 1: جستارهایی درباره اهمیت داستان

از ورود داستان و رمان و در واقع، ادبیات مدرن به ایران تقریباً صدسال می‌گذرد. در این یک قرن نویسندگان ایرانی بیشتر از طریق ترجمه‌ی رمان‌ها و داستان‌های غربی با اصول داستان‌نویسی آشنا شده‌ و سعی کرده‌اند آن‌ها را الگو قرار دهند. اما مطابق انتظار این شیوه کاملاً مؤثر نبوده: خیلی از فنون و قواعد نویسندگی به این شکل انتقال پیدا نکرده و ضعف‌های تکنیکی محسوسی در آثار نویسندگان پدیدار شده. داستان‌نویسی ایرانی از زمان جمال‌زاده تا دوره‌ی معاصر تغییرات زیادی به خود دیده و تلاش کرده با ادبیات روز دنیا همگام شود، اما این اتفاق نیفتاده و ادبیات داستانی ایران معمولاً عقب‌تر بوده. در این مورد نظریات زیادی مطرح‌شده: برخی معتقدند نویسنده‌ی ایرانی بین فرهنگ خودی و فرهنگ غربی گرفتار شده و نتوانسته به هویت مستقلی دست پیدا کند. عدم ارتباط مستقیم و دوسویه با دنیا، ضعف ترجمه، سانسور و از این قبیل مسائل هم دست‌به‌دست هم داده‌اند تا داستان‌های فارسی چندان پیشرفتی نداشته باشد، اما شاید یکی از مهم‌ترین دلایل این مشکل، به فقدان کتاب‌های آموزشی درزمینه‌ی نویسندگی باز می‌گردد. آثاری که مستقیم و واضح، تکنیک‌های نویسندگی را آموزش دهند و به علاقه‌مندان بیاموزند که چطور ایده‌هایشان را پرورش دهند، به روی کاغذ بیاورند و تبدیل به داستانی منسجم کنند. کتاب حرفه: داستان نویس 1: جستارهایی درباره اهمیت داستان (Handbook of Short Story Writing Vol. I) با این ایده به انتشار رسیده تا تمام وجوه انتزاعی و انضمامی داستان‌نویسی را نشان دهد. این کتاب قسمت اول مجموعه‌ی چهار جلدی حرفه: داستان‌نویس است. حرفه: داستان نویس 1: جستارهایی درباره اهمیت داستان را فرانک ای. دیکسون (Frank A. Dickson) و‌ ساندرا اسمیت (Sandra Smythe) گردآوری و ویراستاری کرده‌اند. این کتاب مدخل مجموعه محسوب می‌شود و دو موضوع مهم و ابتدایی داستان‌پردازی را مطرح می‌کند: اهمیت داستان، نویسندگی به‌عنوان حرفه و ایده‌پردازی. جستار هرکدام از این موضوعات را ویراستاران برجسته، داستان‌نویسان سرشناس و اساتید داستان‌نویسی معتبر نوشته‌اند. همه‌ی مقالات کاربردی و عملی هستند، زبانی ساده و واضح دارند و معمولاً با نمونه و مثال نکات‌شان را مطرح می‌کنند تا خواننده به‌راحتی منظورشان را درک کند. بخش اول کتاب حرفه: داستان نویس 1: جستارهایی در رابطه با اهمیت داستان است. در این قسمت مقالاتی از جان آپدایک، نویسنده‌ی برجسته‌ی آمریکایی و برنده‌ی دو جایزه‌ی پولیتزر، و جویس کارول اوتس گنجانده شده که در مورد طبیعت داستان کوتاه و اهمیت آن صحبت می‌کنند. قسمت دوم به حرفه‌ی نویسندگی می‌پردازد. مقالات این بخش عمدتاً این موضوع را مطرح می‌کنند که آیا نویسندگی مادرزادی است و چطور می‌توان در نویسندگی مهارت پیدا کرد و خلاق ماند؟ بخش سوم کتاب فرانک ای. دیکسون و‌ ساندرا اسمیت مسأله‌ی مهم ایده‌پردازی و پرورش ایده را پیش می‌کشد که احتمالاً خیلی از نویسندگان جوان در این زمینه ضعف دارند و می‌خواهند مهارت بیشتری در آن پیدا کنند. در کتاب‌های بعدی این مجموعه موارد دیگر داستان‌نویسی همچون پی‌رنگ، شخصیت‌پردازی، زاویه‌ی دید، گفت‌وگونویسی و... رنگ مهم‌تری به خود می‌گیرد.

سال‌های پس از جنگ دوم جهانی دوران تثبیت امپراتوری آمریکا و ترویج رؤیا و فرهنگ آمریکایی بود. هر روز هزاران پیام به جهان مخابره می‌شد و از لذت‌های زندگی آمریکایی می‌گفت. وفور کالا و مصرف بی‌پایان، فراوانی سرگرمی و کشف هزاران قهرمان و گروه موسیقی و برنامه‌های شاد و سرگرم‌کننده این کشور را در چشم بیگانگان به مدینه‌ی فاضله‌ی عصر جدید می‌نمایاند، اما منتقدان و نویسندگان و هنرمندان آمریکایی بر این باور نبودند و تجاوز به ویتنام کافی بود تا این منتقدان پا به میدان بگذارند و فریاد بزنند. تامس پینچن نیز از همین دست نویسندگان است. پینچن در «اعلان قرعه‌ی ۴۹» قهرمان زن داستانش را وارث زندگی آمریکایی نیمه‌ی نخست قرن می‌کند. سرمایه‌داری می‌میرد و ارثش به جای آن‌که برای وارث راحتی و رفاه به ارمغان بیاورد جز دربه‌دری حاصلی ندارد. خانم ادیپاماس که گرفتار ملال و بی‌معنایی زندگی و پریشانی و اضطراب و هراس است، ناگهان وارث قانونی یکی از دوستانش می‌شود. باید به سفر برود و هفت‌خوانی را پشت‌سر بگذارد تا به جایزه برسد، اما این سفر، در هر گام و هر مرحله، مبدل به سفر خودشناسی و کسب معرفت نسبت به زندگی به‌ظاهر پر آسایش معاصر می‌شود. هزاران رمزوراز و نماد و جادو در کار می‌آید و هر بار وعده‌ی کامیابی مکرر می‌شود و تحقق نمی‌یابد. تامس پینچن با تکیه بر سنت رمان آمریکایی توانسته است تراژدی تازه‌ای بیافریند. تراژدی‌ای که در آن مخاطب نیز یکی از وراث نکبت و ناکامی خواهد بود.