مختارنامه

ظهر سی ام آوریل سال ١٩٧٥، ستونى از تانک‏‌هاى تحت فرمان نیروهاى ویتنام شمالى‏ دروازه‏هاى کاخ ریاست جمهورى ویتنام جنوبى را در سایگون فرو ریختند و وارد محوطه کاخ شدند. رهبر ویتنام جنوبى طى پیامى تسلیم بى‏ قید و شرط خود را اعلام‏ کرد. تسلیم ویتنام جنوبى در برابر ویتنام شمالى در سال ١٩٧٥، پس از دو هزار سال‏ درگیرى‏‌هاى خارجى و داخلى براى تعیین سرنوشت کشور، نقطه عطف بزرگى بود. درخلال قرون متمادى، مردم ویتنام براى راندن متجاوزان گوناگون خارجى ظفرمندانه‏ دست به ‏دست همدیگر داده، اما در این راه بارها و بارها نیز به قهقراى جنگ‏هاى تلخ‏ داخلى افتاده بودند. آن گونه که در تاریخ ثبت شده، ویتنام نخستین بار در سال ١١١ قبل از میلاد توسط امپراتورى چین تسخیر شد. تا چند هزار سال بعد از این تاریخ، ویتنام حکم یکى ازاستان‌‏هاى چین را داشت. ویتنامى‌‏ها به چینى‏‌ها به دیده تحسین مى‏ نگریستند و بخش‏ اعظم فرهنگ چین را در فرهنگ خود ادغام کرده بودند، اما در عین حال سوداى‏استقلال نیز داشتند. در سال ٩٣٨ ویتنامى‏ ها براى مطالبه استقلالشان به قدر کفایت نیرو بسیج کرده بودند. نیروهاى تحت فرمان ژنرال نِگو چوین چینى‏ ها را در نبردى در شمال‏ ویتنام، نزدیک هایفونگِ امروزى، شکست داد. قبل از جنگ، سربازان ژنرال نِگو چوین‏در بسترِ رودى پُر جزر و مد در باچ دانگ دیرک‏ هاى نوک فلزى فرو کردند. با بالا آمدن‏ سطح آب، وقتى دیرک‏ ها زیر آب بودند و دیده نمى ‏شدند، ویتنامى ‏ها قایق ‏هاى چینی را با ترفند به صحنه کارزار کشیدند. با پایین رفتن آب،قایق‏هاى چینى در میان دیرک‏ ها به دام افتادند و به سهولت توسط ویتنامى‏‌ها نابود شدند.

ساموئل بکت دست نوشته وات را در پاریس شروع و در همان شهر تمام کرد. او متن این رمان را در شش دفترچه ثبت کرد که تاریخ انتهای دفترچه نخست یازده فوریه ١٩٤١ است و تاریخ پایان دفترچه چهارم ٢٨ دسامبر ١٩٤٤- بخش عمده رمان در حالی نوشته شد که بکت از گشتاپو می‌گریخت. گریزی که سرانجام او را به شهرکوچک روسیون کشاند. بکت در توصیف این کتاب می‌گوید: «فقط تلاشی است برای عاقل باقی ماندن و جلوگیری از مجنون شدنم.» کتاب وات چهار بخش دارد. شخصیت اصلی کتاب یعنی وات در تلاش برای رهیدن از حصار ذهنیت و رسیدن به عینیت و واقعیت در هر گام شکست می‌خورد، تا به آنجا که حتی من بودن منِ خود را نیز گم می‌کند، تمام سررشته‌ها از دستش در می‌روند و تمام شخصیت‌های دیگر رمان نیز که تلاش می‌کنند به واقعیت جهانی بیرونی شکل و اقوام ببخشد فقط کار را خراب‌تر و پیچیده‌تر می‌کنند. رمان وات سرشار و لبریز از آرایه‌های ادبی است و لبریز از توضیحات مفصل و طولانی در مورد اموری که ظاهراً سطحی‌اند و ارزش توجه ندارند. اما شگرد و ارزش کار بکت در این است که در شرح این تکرارها و تشریح موشکافانه اتفاقات بی اهمیت، بی‌آنکه ادعایی روشنفکرانه در متن مطرح شود، به عمیق‌ترین لایه‌های مفهوم حیات انسان می‌رسد. «سهیل سمی» ترجمه آثار ادبی جهان از نویسندگان مشهوری چون مارگارت اتوود، هنری میلر، کازوئو ایشی گورو، سال بلو، جرج کرول اوتس و ... را در کارنامه خود دارد.