موش کتابخانه 4… دیدار از موزه

افسانه‌ی استر و مردخای داستانی قدیمی در کتاب مقدس یهودیان، «عهد عتیق» است. این داستان در میان تاریخ‌دانان محل شک و تردید است که واقعیت تاریخی دارد یا صرفا افسانه‌ است. مرتضی عرب‌زاده‌ی سربنانی در کتاب افسانه‌ی استر و مردخای از همه‌ی جوانب، بررسی و تحلیل کرده است. در بخشی از عهد عتیق داستانی آمده است که با تاریخ هخامنشیان در دوره‌ی خشایارشاه پیوند خورده است. در این افسانه آمده است که دختری به نام استر ناخواسته وارد دربار هخامنشیان شده و بعد از چندی ملکه‌ی دربار و معشوقه‌ی خشاریارشاه گشته است. او هنگامی که به این درجه می‌رسد قوم یهود را حمایت و پشتیبانی فراوان می‌کند. استر همه‌ی مراحل را با راهنمایی و تدبیر مردخای که پدرخوانده‌ و قیم اوست و علاوه بر این، یکی از وزیران خشایارشاه بوده پیش برده. آن‌ها با کمک و همراهی یک‌دیگر دسیسه‌ها و توطئه‌هایی را که در دربار علیه خودشان و قوم یهود برنامه‌ریزی می‌شده است، خنثی کرده و یهودیان را از مهلکه‌ی بزرگ مرگ و نابودی نجات می‌دهند. در انتهای داستان به خاطر پیروزی استر و مردخای بر بدخواهان جشنی می‌گیرند که پس از آن، به نام عید پوریم شناخته می‌شود و یهودیان آن را همه‌ساله جشن می‌گیرند. افسانه‌ی استر و مردخای در میان تاریخ‌دانان محل شک است. عده‌ی زیادی از مورخان بر این باورند که این داستان وجود خارجی ندارد. مورخان یونانی مانند هرودت از استر نامی نبرده‌اند و نام ملکه‌ی غیریهودی دیگر را به خشایارشاه نسبت می‌دهند. از طرف دیگر عید پوریم یکی از مهم‌ترین اعیاد یهودیان است که با تاریخ ایران نسبتی تنگاتنگ دارد. حالا با تمام این اوصاف سوالاتی هنوز درباره‌ی این داستان مطرح است: آیا داستان استر از نظر تاریخی واقعیت دارد؟ این داستان چه اهمیتی برای مطالعات تاریخی دارد؟ خاستگاه عید پوریم چیست؟ آیا یهودیان در زمان خشایارشاه ده‌ها هزار ایرانی را قتل‌عام کردند؟ مرتضی عرب‌زاده‌ی سربنانی در کتاب افسانه‌ی استر و مردخای (واکاوی خاستگاه جشن پوریم) این سوالات را تحلیل کرده است. کتاب حاضر، چهار بخش دارد که در بخش اول به روابط هخامنشیان و یهودیان می‌پردازد، بخش دوم آن درباره‌ی کتاب استر است که بخشی از عهد عتیق است، بخش سوم آن داستان استر به صورت کامل آورده شده است. آخرین بخش کتاب نیز به عید پوریم و خاستگاه‌های آن پرداخته شده است.

معرفی کتاب عطاری گمشده

زنی داروساز به شیوه‌ای نامعمول به کمک زنان دیگر می‌آید: سمی می‌سازد که شوهران خیانت‌کار آن‌ها را مسموم می‌کند. سارا پنر در کتاب عطاری گمشده داستان عطاری مرموزی را روایت می‌کند که رازش در طول قرن‌ها سربه‌مهر باقی مانده است. کتاب پیش رو از پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز و ساندی تایمز و از نامزدان نهایی دریافت جایزه‌ی گودریدز در سال 2021 است.

درباره‌ی کتاب عطاری گمشده:

قانون شماره‌ی یک: سم هرگز نباید برای آسیب زدن به زن دیگری استفاده شود. قانون شماره‌ی دو: نام قاتل و قربانی باید در دفتر عطاری ثبت شود. کتاب عطاری گمشده (The Lost Apothecary) داستان عطاری مرموز و هولناکی است که بر مبنای این دو قانون اداره می‌شود. سارا پنر (Sarah Penner) در رمان پیش رو داستان زنی به نام نِلا را روایت می‌کند که زمانی درمانگر محترمی بود. اما نلا اکنون دانشش را در راستای هدفی تاریک به کار گرفته است. سال 1791 است و نلا مدتی است به زنان ناامیدِ خیانت‌دیده کمک می‌کند تا از مردان زندگی خود انتقام بگیرند؛ او به آن‌ها سمی می‌فروشد که مردان را می‌کُشد. همه‌چیز طبق برنامه و قوانین نلا پیش می‌رود، تا زمانی که دختری دوازده‌ساله به نام الیزا از نلا تقاضای کمک می‌کند. بخش دیگر کتاب عطاری گمشده در لندن امروزی پیش می‌رود؛ زمانی که کارولین دهمین سالگرد ازدواج خود را به‌تنهایی سپری می‌کند و از خیانت همسرش عذاب می‌کشد. روزِ کارولینْ معمولی و دردناک پیش می‌رود، تا زمانی که در نزدیکی رودخانه‌ی تیمز، شیشه‌ی داروی یک عطاری قدیمی را پیدا می‌کند و تمام کنجکاوی‌اش در مقام یک تاریخ‌دان برانگیخته می‌شود. آیا این شیشه ارتباطی با پرونده‌ی قتل‌های عطاری در دو قرن پیش دارد؟ سارا پنر، در رمان پیش رو، داستانی پرتعلیق و جذاب را روایت می‌کند که مملو از رازها و انتقام‌هاست، و این نکته را که زنان می‌توانند، فارغ از فاصله‌ی زمانی، نجات‌دهنده‌ی یکدیگر باشند به‌زیبایی نمایان می‌سازد.