نقشه دانش

کتاب «خاطرات خروشچف» نوشته‌های نخست وزیر سابق اتحاد جماهیر شوروی، نیکیتا سرگیویچ خروشچف است. این خاطرات، زندگی ابتدایی خروشچف، به قدرت رسیدن او در اتحاد جماهیر شوروی و تأملات او درباب موضوعات مختلف پوشش داده است. کتاب به لحاظ تاریخی به چند بخش تقسیم می‌شود. بخش اول به اوایل زندگی و شغل خروشچف اختصاص دارد. خروشچف کودکی خود را در یک خانواده دهقانی در اوکراین و کار اولیه خود در معادن زغال سنگ و ورود خود به حزب کمونیست را بازگو می‌کند. او رشد سریع خود را در این حزب، به لطف فداکاری و زیرکی سیاسی اش توصیف کرده است. بخش بعدی کتاب به عصر استالین اختصاص دارد. این بخش به تجارب خروشچف در دوران حکومت جوزف استالین می‌پردازد. او گزارشی صریح از اعدا‌م‌ها، وحشت و فضای ترسی که در این زمان شوروی را فرا گرفته بود ارائه می‌دهد. خروشچف همچنین به نقش خود در جمعی‌سازی کشاورزی و تلاش‌های صنعتی‌سازی شوروی می‌پردازد. بخش سوم کتاب دوران جنگ جهانی دوم را پوشش می‌دهد. خاطرات خروشچف شرح مفصلی از نقش او به عنوان یک کمیسر نظامی در طول جنگ جهانی دوم ارائه می‌دهند. او چالش‌های پیش روی اتحاد جماهیر شوروی، استراتژی‌های به کار گرفته شده و تعاملات خود با دیگر رهبران و فرماندهان نظامی شوروی را شرح می‌دهد. بخش چهارم کتاب به دورۀ پس از جنگ و شرح ماوقع به قدرت رسیدن خروشچف اختصاص دارد. او بیان می‌کند که پس از جنگ، نفوذش همچنان رو به رشد بود. او خاطراتی را در مورد مبارزات به قدرت رسیدن که پس از مرگ استالین رخ داد تا در نهایت رسیدن او به مقام نخست وزیری بیان کرده است. بخش بعدی کتاب دورۀ رهبری وی و اصلاحاتی که او انجام داد را پوشش می‌دهد. به عنوان نخست وزیر، خروشچف چندین اصلاحات مهم را آغاز کرد، از جمله استالین زدایی، که هدف آن از بین بردن مقدس‌گرایی درباب استالین و کاهش مکانیسم‌های سرکوبگرانه دولت بود. وی همچنین بر بهبود بهره‌وری کشاورزی و ارتقای پیشرفت‌های فناوری تمرکز کرد. او همچنین به مطالب متعددی درباب روابط بین الملل دارد. او دیدگاه خود را در مورد رویدادهای کلیدی مانند بحران موشکی کوبا، بحران برلین و شکاف چین و شوروی ارائه می‌دهد. تأملات او در مورد این رویدادها بینش های ارزشمندی را در مورد پیچیدگی های دیپلماسی جنگ سرد ارائه می‌دهد. در نهایت نیز بخش‌های پایانی کتاب به برکناری خروشچف از قدرت در سال 1964 پرداخته است. در این بخش او با صراحت به اشتباهاتی که مرتکب شده و چالش هایی که در دوران رهبری خود با آن مواجه بوده است سخن گفته است. . . . .

معرفی کتاب اقتصاد سیاسی توسعه این کتاب به‌تدریج نوشته شد. بیشتر به‌صورت مقاله‌هایی برای ماهنامه فرهنگ توسعه، برای طرح درسهایی تاحدی پراکنده امّا متوجه مسایل اساسی در باب اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی.شماری از بخشهای این کتاب تاکنون چاپ و منتشر نشده‌اند، امّا آنها که قبلا در نشریات به چاپ رسیده بودند یا در سخنرانی‌ها ایراد شدند، قطعآ مورد تجدیدنظر و بازنگری قرار گرفتند. بخش‌هایی نیز به‌هنگام تدوین نهایی کتاب نوشته شدند، که خود بر مطالعات و یادداشت‌های پیشین استوار بودند. آمارها تا حد ممکن به‌هنگام شدند، زیرنویس‌هایی را اضافه کردم، فهرست منابع دقیق تنظیم شدند و در آخر هر فصل آمدند و مهم‌تر این که نادرستی‌های نوشتاری چاپی تصحیح شدند. البته بحث و اظهارنظر و انتقادهایی که به سلسله مقاله‌های این کتاب وارد شدند مورد توجه قرار گرفتند و این خاصیت این‌گونه کتاب‌نویسی است. به‌هر تقدیر، این کتاب همه بحث‌های اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی، یعنی مباحث مربوط به تولید، توزیع، طبقاتی و فعالیت بخش خصوصی، سلطه کشورهای پیشرفته مسائل امپریالیزم، روابط بین‌الملل، قدرت سیاسی مربوط به شرایط اقتصادی، سیاسی دولت و جز آن را دربر نمی‌گیرد. این کتاب آموزش منظم روش‌شناسی و اصول و مبانی اقتصاد سیاسی کم توسعگی را نیز برعهده ندارد. امّا ادعای کتاب این است که بحث‌هایی را در زمینه عمده‌ترین مسایل کم توسعگی و اقتصاد سیاسی کشورهای کم توسعه مطرح می‌کند و به انتظار پاسخ و واکنش علاقمندان می‌ماند.تا زمانی که ستم‌گری، عقب‌ماندگی و سلطه در جهان وجود دارد، بحث‌هایی از این دست، هرچند پراکنده یا نارسا و گاه نادرست، می‌تواند برای نشان دادن راه رهایی بشر مفید باشد.