وقتی کلاغ ها می رقصند

ظهر سی ام آوریل سال ١٩٧٥، ستونى از تانک‏‌هاى تحت فرمان نیروهاى ویتنام شمالى‏ دروازه‏هاى کاخ ریاست جمهورى ویتنام جنوبى را در سایگون فرو ریختند و وارد محوطه کاخ شدند. رهبر ویتنام جنوبى طى پیامى تسلیم بى‏ قید و شرط خود را اعلام‏ کرد. تسلیم ویتنام جنوبى در برابر ویتنام شمالى در سال ١٩٧٥، پس از دو هزار سال‏ درگیرى‏‌هاى خارجى و داخلى براى تعیین سرنوشت کشور، نقطه عطف بزرگى بود. درخلال قرون متمادى، مردم ویتنام براى راندن متجاوزان گوناگون خارجى ظفرمندانه‏ دست به ‏دست همدیگر داده، اما در این راه بارها و بارها نیز به قهقراى جنگ‏هاى تلخ‏ داخلى افتاده بودند. آن گونه که در تاریخ ثبت شده، ویتنام نخستین بار در سال ١١١ قبل از میلاد توسط امپراتورى چین تسخیر شد. تا چند هزار سال بعد از این تاریخ، ویتنام حکم یکى ازاستان‌‏هاى چین را داشت. ویتنامى‌‏ها به چینى‏‌ها به دیده تحسین مى‏ نگریستند و بخش‏ اعظم فرهنگ چین را در فرهنگ خود ادغام کرده بودند، اما در عین حال سوداى‏استقلال نیز داشتند. در سال ٩٣٨ ویتنامى‏ ها براى مطالبه استقلالشان به قدر کفایت نیرو بسیج کرده بودند. نیروهاى تحت فرمان ژنرال نِگو چوین چینى‏ ها را در نبردى در شمال‏ ویتنام، نزدیک هایفونگِ امروزى، شکست داد. قبل از جنگ، سربازان ژنرال نِگو چوین‏در بسترِ رودى پُر جزر و مد در باچ دانگ دیرک‏ هاى نوک فلزى فرو کردند. با بالا آمدن‏ سطح آب، وقتى دیرک‏ ها زیر آب بودند و دیده نمى ‏شدند، ویتنامى ‏ها قایق ‏هاى چینی را با ترفند به صحنه کارزار کشیدند. با پایین رفتن آب،قایق‏هاى چینى در میان دیرک‏ ها به دام افتادند و به سهولت توسط ویتنامى‏‌ها نابود شدند.

قرن دیکتاتورها کتابی است دربارۀ دیکتاتورهای قرن بیستم. در این کتاب از بیست دیکتاتور نام برده می‌شود و با قلمی تند و تیز و بیانی صریح به موشکافی اقدامات سیاسی و بازبینی زندگی شخصی آن‌ها می‌پردازد. این کتاب که زیر نظر اولیویه گز، نویسنده و برندۀ جوایز متعدد ادبی، و با مشارکت جمعی از نویسندگان و پژوهشگران تاریخ نوشته شده از منظری به حیات سیاسی قرن بیستم و کماکان نام‌آشنای آن می‌پردازد که نمونۀ آن را در سایر کتب تاریخی ندیده‌ایم. در اینجا نویسنده به درون زیست شخصی، کودکی و تجربیات فردی تا ظهور شخص در عرصه قدرت نفوذ می‌کند، گویی که هم‌اکنون در حال ثبت وقایع در شرف رخ دادن است. اولیویه گز در مقدمۀ این کتاب به مفهوم توتالیتاریسم و تمایز آن با استبداد فردی می‌پردازد و از شگفتی مواجهه‌ای می‌گوید که زمانی در دوران جوانی از دیدن پوسترهای متعدد دیکتاتورها روی درب خوابگاه دانشجویی به او دست داده بود. قرن دیکتاتورها کتابی است خواندنی و جذاب، به خصوص برای افرادی که روایت‌های عام تاریخ عطش کنجکاوی‌شان را فرو می‌نشاند.