و شام بود و صبح بود

کتاب حاضر از به‌ هم پيوستن سه گفتار مستقل دربارة اديان آسيايي در عهد باستان است که حاصل چندين سال پژوهش و کاوش ژرف زنده‌ياد استاد مهرداد بهار مي‌باشد. گفتارهاي اين دفتر در وهلة نخست براي بهره‌مندي دانشجويان تاريخ اديان فراهم گرديده است، اما بي‌گمان همة دوستاران فرهنگ ايران و جويندگان جواهر اديان آسيايي را تشنگي فرو خواهد نشاند زيرا هر چند جستار مزبور بيشتر جنبة مَدْرسي دارد، اما از ديدگاه‌هاي بسيار نو و بديع، به‌ويژه در گفتار نخست، بهره‌مند و تراويدة ذهن خلاّق و نوگراي استاد فقيد است.

معرفی کتاب آنکت و دو روایت دیگر

کتاب آنکت و دو روایت دیگر مجموعه داستانی از احمد قاسمی، عضو کمیته‌ی مرکزی و نظریه‌پرداز معروف حزب توده است که به همت کاظم فرهادی جمع‌آوری شده و به چاپ رسیده است. این مجموعه شامل هشت داستان کوتاه با مضامینی مرتبط با فعالیت‌های سیاسی احمد قاسمی و دو ناداستان درباره‌ی شرایط سخت او در هنگام فرار و زندگی مخفیانه در اروپاست که برای علاقه‌مندان جالب توجه خواهد بود.

درباره‌ی کتاب آنکت و دو روایت دیگر

کاظم فرهادی، در مقدمه‌ی کتاب آنکت و دو روایت دیگر، می‌گوید که داستان‌های احمد قاسمی، زیر سایه‌ی فعالیت‌های بزرگ او در حزب توده، مغفول مانده است و مانند حلقه‌ی مفقوده‌ای در تاریخ ادبیات معاصر ماست. در واقع، شاید بررسی داستان‌های احمد قاسمی، تأثیر پذیرفتن او را از ادبیات دهه‌ی 20 و همین‌طور تأثیر او را بر ادبیات دهه‌ی 50 نشان دهد. کتاب آنکت و دو روایت دیگر شامل چهار داستان است که پیش از ترور نافرجام محمدرضاشاه در بهمن 1327 نوشته شده است و چهار داستان دیگر این کتاب متعلق به سال‌های اوج‌گیری جنبش ملی و ضدامپریالیستی پیش از وقایع سال 1332 است. مجموعه‌ی این هشت داستان، در سال 1351 توسط سازمان توفان به نام مجموعه داستان آنکت به چاپ رسیده است. اما دو روایت دیگر کتاب با نام‌های فرار و روز امتحان، دو ناداستان یا روایت ادبی از واقعیت‌های زندگی احمد قاسمی است. روز امتحان، روایت احمد قاسمی از اولین روزی است که به عنوان کارگر یک فروشگاه مصالح ساختمانی در فرانسه به کار مشغول شده است و دیگری نیز نوشته‌ی فرار است که در ضمیمه‌ی خاطرات دکتر غلامحسین فروتن به چاپ رسیده است. مجموع این داستان‌ها و ناداستان‌ها به علاوه‌ی مقدمه‌ای از کاظم فرهادی و البته زندگی‌نامه‌ی احمد قاسمی در ابتدای کتاب، مجموعه‌ی آنکت و دو روایت دیگر را می‌سازد. داستان‌های مجموعه داستان آنکت و دو روایت دیگر، به دلیل پررنگ بودن شرایط اجتماعی به نوعی در دسته‌بندی رئالیسم اجتماعی قرار می‌گیرند. احمد قاسمی، سعی کرده است در این داستان‌ها با بهره گرفتن از کلمات ساده و جملات روان، تصاویری به یاد ماندنی خلق کند و در این کار موفق بوده است. اما مضامین داستان‌ها، برگرفته از افکار و مرام نویسنده است و در آن‌ها با شعارزدگی‌ها، رک‌گویی‌ها و تبلیغات حزبی روبه‌رو هستیم که ممکن است برای خواننده‌ی امروزی کمی شوکه‌کننده باشد اما اگر احمد قاسمی را بشناسید، متوجه می‌شوید که نوشتن داستان، برای چنین شخصیتی شاید کمی عجیب به نظر برسد، نه کمی شعارزدگی در داستان‌هایش!

کتاب «دستور تاریخی مختصر زبان فارسی» خلاصه ای است از کتاب «دستور تاریخی زبان فارسی» اثر دکتر محسن ابوالقاسمی. کتاب در سه بخش «قواعد دستوری ایرانی باستان»، «قواعد دستوری ایرانی میانه غربی» و «قواعد دستوری فارسی دری» تدوین شده، در هر بخش به توصیف آواها، اسم، صفت، عدد، ضمیر، فعل، قید، حرف اضافه و ربط، اصوات و واژه سازی پرداخته شده است. منظور از «ایرانی باستان» در این کتاب، زبانی است که اوستایی و فارسی باستان از آن منشعب شده اند. قواعد مربوط به این بخش، آنهایی هستند که میان اوستایی و فارسی باستان مشترکند. منظور از «ایرانی میانه غربی»، پهلوی اشکانی و فارسی میانه است و قواعد این بخش به اشتراکات این دو گونه زبانی مربوط است.

افضل الدین بدیل بن علی خاقانی از مشاهیر سخنوران زبان و ادبیات فارسی در قرن ششم هجری است. در این دفتر برآنیم تا از منظرهای مختلف این شاعر بزرگ و روزگارش و چندی و چونی زاده قریحه طبع چون دریای موّاجش را در حدّ امکان معرفی کنیم. او سخنوری است با ذهن و قریحه شاعری سرشار، زندگی او را عمّی طبیب و فیلسوف و پسر عمی حکیم و آشنا با اسرار افلاک همراهی می کند. از این رو، در اشعار خاقانی واژه ها و اصطلاحات نجومی، فلسفی و طبی به فراوانی به کار رفته که نشان از تسلط شاعر به علوم زمان خود است. خاقانی شاعری است مسلمان و شافعی مذهب و در اصول پیرو اشاعره، تأثیر این اعتقادات در جای جای سروده های او به وضوح تمام پیداست و ما به نمونه هایی از این قسم اعتقادات اشاره کرده ایم.