پدران و پسران

کتاب «آفریقای قدیم» نوشته‌ی لوئیس مینکس، در سال ۱۹۹۵ منتشر‌شده است و به بررسی جامعه، فرهنگ و سنت‌های غنی و متنوع قاره آفریقا می‌پردازد. نویسنده در فصل ابتدایی، ضمن اشاره به تنوع اقوام و زبان‌های بومی آفریقا، تعریفی از «آفریقای قدیم» ارائه می‌دهد. او استدلال می‌کند که علی‌رغم ورود اسلام و مسیحیت، همچنان بسیاری از باورها و سنت‌های بومی و قبیله‌ای در آفریقا وجود دارند. سپس در فصل‌های بعدی به موضوعاتی مانند ساختارهای قدرت سنتی، نظام‌های قضایی عرفی، مراسم آیینی، اسطوره‌شناسی، هنرهای نمایشی، معماری بومی آفریقا و نقش حکایت‌گویان و افسانه‌ها در انتقال فرهنگی، می‌پردازد. مینکس در فصلی از کتاب به بررسی عمیق مذهب «وودو» در غرب آفریقا می‌پردازد. در این فصل، نویسنده مناسک، باورها و آداب مرتبط با این آیین را توضیح داده و نقش آن را در درمان‌های سنتی و رفع نفرین و باطل‌کردن سحر و جادو، تشریح می‌کند. همچنین، فصلی از کتاب به تاریخچه و ویژگی‌های معماری سنتی در آفریقا اختصاص دارد. مینکس با ذکر نمونه‌ها و تصاویری، انواع سبک‌های معماری بومی در نقاط مختلف این قاره را مورد بررسی قرار می‌دهد. از دیگر جنبه‌های مهم کتاب، توضیح چگونگی دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از استعمار و پس از آن استقلال کشورهای آفریقایی است. مینکس معتقد است این دگرگونی‌ها، تنش‌ها و تعارض‌هایی را بین «سنت و مدرنیته» به‌وجود آورده‌اند. در مجموع، این کتاب از دیدگاهی جامع‌نگر و با ذکر جزئیات و شواهد دقیق، خواننده را با وجوه گوناگون تمدن و فرهنگ غنی آفریقای سنتی آشنا می‌سازد. بنابراین، کتاب «آفریقای قدیم» می‌تواند برای درک عمیق‌تر تاریخ، ساختارهای اجتماعی و سنت‌های فرهنگی این قاره، منبعی مهم و جامع به‌شمار آید.

معرفی کتاب امیرکبیر میرزا تقی خان ( آشتیانی) میرزا تقی خان امیرکبیر اهل فراهان است و دست پرورده خاندان قائم مقام فراهانی. فراهان همچون تفرش و آشتیان مجموعا کانون واحد فرهنگ دیوانی و “اهل قلم” بود؛ ناحیه ای مستوفی پرور. چه بسیار دبیران و مستوفیان و وزیران از آن دیار برخاستند که در آن میان چند تنی به بزرگی شناخته شده، در تاریخ اثر برجسته گذارده اند. از این نظر میرزا تقی خان نماینده فرهنگ سیاسی همان سامان است. اسم او در اسناد معتبر (از جمله مقدمه پیمان ارزنةالروم، و قباله نکاح زنش عزت الدوله) “میرزا محمد تقی خان” آمده است. رقم مهر و امضای او نیز تردیدی در نام حقیقیش باقی نمی گذارد؛ بی گمان اسم “محمد” رفته رفته حذف گردیده و به “میرزا تقی خان” شهرت یافته است. فهرست: – اصل و نسب و ابتدای کار امیر – جلوس ناصرالدین شاه و صدارت امیرکبیر – فتنه سالار – روزنامه وقایع اتفاقیه – امیرکبیر و علمای دین و مسائل مذهبی – نظام دید لشکری و… نویسنده پیش از ۵۹ درگذشته است.

معرفی کتاب نمی توان بی طرف بود می‌توانم بفهمم که دیدِ من به این دنیای خشن و غیرعادلانه، به نحو غیرمعقولی خوشبینانه به نظر برسد. امّا برای من، آنچه را دیگران به نامِ ذهنی‌گرایی احساسی یا آرزوهای پارسایانه کنار می‌گذارند، وقتی به کنش‌هایی می‌انجامند که می‌توانند این آرزوها را برآورده سازند و به آن باورهای ذهنی جامهٔ عمل بپوشانند، اندیشه‌هایی مُحِق به‌شمار می‌آیند. ارادهٔ دست زدن به چنین کنش‌هایی نمی‌تواند بر پایهٔ اطمینان صورت پذیرد بلکه متّکی بر امکاناتی است که از قرائتِ تاریخ به‌دست می‌آیند، تاریخی که روایت دردناکِ سنگدلی‌های معمولِ انسانی نیست. زیرا تاریخ، انباشته از لحظاتی است که در آنها، برخلاف تمامی انتظارات، افراد در کنار یکدیگر برای عدالت و آزادی بیشتر مبارزه کرده‌اند، و دستِ‌آخر پیروز شده‌اند. نه همیشه، امّا به اندازهٔ کافی برای آنکه اثبات شود که می‌توان بیش از این کاری انجام داد. بازیگرانِ این مبارزات، کسانی هستند که برای لحظه‌ای و حتی زمانی که ترس تمامی وجودشان را فراگرفته است، جرأت انجام کاری را داشته‌اند. زندگی من سرشار از این افرد بوده‌است و صِرف وجودشان به من امید بخشیده است. هاوارد زین