پرسش از انحطاط ایران (اندیشه های ایرانی2)

معرفی کتاب مجموعه آثار شاملو – دفتر سوم آن چه در این مجموعه آمده، قطعات پراکنده یی ست که در طول سالیان دراز و در فرصت های مختلف به فارسی برگردانده شده است. آن گاه که سخن از یک دوره ی سی ساله ی کار مطبوعاتی پیش می آید، جوان کتابخوان امروزی که صفحات هنر و اندیشه ی مطبوعات کنونی را حتا به عنوان یک «حداقل» هم نمی پذیرد، به هیچ روی نمی تواند وضع مطبوعات را در سال های آغاز آن دوره در نظر آورد. در واقع، سی سال پیش از تاریخ این یادداشت به وجود آوردن یک نشریه ی ملی کاری به تمام معنا «ناممکن» بود. این چنین نشریه یی یا می بایست متکی به گروهی خواننده ی علاقه مند باشد تا بتواند با تعادل هزینه و درآمدش، انتشار یابد؛ که چنین «خواننده گانی» وجود نداشت. یا می بایست به سرمایه یی متکی باشد و از زیان مالی نهراسد تا به تدریج بتواند خواننده گانی برای خود دست و پا کند؛ که چنین سرمایه یی در اختیار نبود. به عبارت دیگر: آن را که شور و هدف بود وسیله نبود و آن را که وسیله بود غم فرهنگ و هنر نبود. مسأله ی دیگر این بود که ما جوانان آن روز تجربه یی هم در کار خود نداشتیم؛ که آن را که تجربه یی داشت، سرمایه ها و سیاست ها پیشاپیش به بذل مال خریده بودند. گمنامانی بودیم که سرمایه و پشتیبان مان تلاش خودمان بود. به جایی راه مان نمی دادند و حرف مان را نمی شنیدند یا به ریشخندمان می گرفتند. پس راه چاره منحصر به فرد بود: نخست به وجود آوردن نشریه یی و پس از آن گرد آوردن خواننده گانی. اما نکته این بود که عرضه ی شعر و ادبیات انقلابی ما تنها در نشریه یی امکان داشت که پیشاپیش در جامعه گروهی خواننده بر خود گرد آورده باشد.

کتاب «خاطرات خروشچف» نوشته‌های نخست وزیر سابق اتحاد جماهیر شوروی، نیکیتا سرگیویچ خروشچف است. این خاطرات، زندگی ابتدایی خروشچف، به قدرت رسیدن او در اتحاد جماهیر شوروی و تأملات او درباب موضوعات مختلف پوشش داده است. کتاب به لحاظ تاریخی به چند بخش تقسیم می‌شود. بخش اول به اوایل زندگی و شغل خروشچف اختصاص دارد. خروشچف کودکی خود را در یک خانواده دهقانی در اوکراین و کار اولیه خود در معادن زغال سنگ و ورود خود به حزب کمونیست را بازگو می‌کند. او رشد سریع خود را در این حزب، به لطف فداکاری و زیرکی سیاسی اش توصیف کرده است. بخش بعدی کتاب به عصر استالین اختصاص دارد. این بخش به تجارب خروشچف در دوران حکومت جوزف استالین می‌پردازد. او گزارشی صریح از اعدا‌م‌ها، وحشت و فضای ترسی که در این زمان شوروی را فرا گرفته بود ارائه می‌دهد. خروشچف همچنین به نقش خود در جمعی‌سازی کشاورزی و تلاش‌های صنعتی‌سازی شوروی می‌پردازد. بخش سوم کتاب دوران جنگ جهانی دوم را پوشش می‌دهد. خاطرات خروشچف شرح مفصلی از نقش او به عنوان یک کمیسر نظامی در طول جنگ جهانی دوم ارائه می‌دهند. او چالش‌های پیش روی اتحاد جماهیر شوروی، استراتژی‌های به کار گرفته شده و تعاملات خود با دیگر رهبران و فرماندهان نظامی شوروی را شرح می‌دهد. بخش چهارم کتاب به دورۀ پس از جنگ و شرح ماوقع به قدرت رسیدن خروشچف اختصاص دارد. او بیان می‌کند که پس از جنگ، نفوذش همچنان رو به رشد بود. او خاطراتی را در مورد مبارزات به قدرت رسیدن که پس از مرگ استالین رخ داد تا در نهایت رسیدن او به مقام نخست وزیری بیان کرده است. بخش بعدی کتاب دورۀ رهبری وی و اصلاحاتی که او انجام داد را پوشش می‌دهد. به عنوان نخست وزیر، خروشچف چندین اصلاحات مهم را آغاز کرد، از جمله استالین زدایی، که هدف آن از بین بردن مقدس‌گرایی درباب استالین و کاهش مکانیسم‌های سرکوبگرانه دولت بود. وی همچنین بر بهبود بهره‌وری کشاورزی و ارتقای پیشرفت‌های فناوری تمرکز کرد. او همچنین به مطالب متعددی درباب روابط بین الملل دارد. او دیدگاه خود را در مورد رویدادهای کلیدی مانند بحران موشکی کوبا، بحران برلین و شکاف چین و شوروی ارائه می‌دهد. تأملات او در مورد این رویدادها بینش های ارزشمندی را در مورد پیچیدگی های دیپلماسی جنگ سرد ارائه می‌دهد. در نهایت نیز بخش‌های پایانی کتاب به برکناری خروشچف از قدرت در سال 1964 پرداخته است. در این بخش او با صراحت به اشتباهاتی که مرتکب شده و چالش هایی که در دوران رهبری خود با آن مواجه بوده است سخن گفته است. . . . .