پرسش از انحطاط ایران (اندیشه های ایرانی2)

معرفی کتاب مجموعه آثار احمد شاملو دفتر یکم از میان آثار احمد شاملو، شاید اشعارش بیش از هر اثر دیگری که از او به جا مانده بتوانند این شاعر بزرگ را به جهان معرفی کنند. چرا که شاملو چون دیگر شاعران تنها شعر نگفت؛ او قالبی نوین در عرصه شعر پارسی ایجاد کرد و آن را شعر سپید نام نهاد. در این آفرینش اما ملاقات شاملو با نیما یوشیج پدر شعر نوی پارسی بی تاثیر نبود. آشنایی او با نیما باعث شد تا در دهه ی بیست شاملو ابتدا به شعر نیمایی رو بیاورد. اما شعر او نیز همچون روح سرکشش، پرنده ای بی پروا بود که در قید و قفس وزن های شعری نمی گنجید؛ بنابراین نخستین بار در شعر تا شکوفه ی سرخ یک پیراهن، قالب وزن را بدرود گفت و قصری جدید در سرزمین شعر معاصر ایران بنا نهاد. امااز آغاز کار شاعری او می توان به دفتر آهنگ های فراموش شده اشاره کرد که تنها دفتر شعر به جا مانده از شاملو با شکلی سنتی و دارای وزن است. پس از آن با انتشار قطع نامه و هوای تازه، وی خود را به عنوان شاعری با حرف های نو و زبانی آتشین معرفی می کند. اما این فرزند چموش شعر فارسی به پیشروی هایش ادامه می دهد و دفاتر شعری با مضامین اجتماعی و سیاسی و با لحن کوبنده و حماسی می آفریند که هنوز هم روح جنگنده ی او را در این اشعار، زنده می بینیم. از مجموعه آثار شاملو، دفتر یکم اختصاص به اشعار او داشته و شامل هفده دفتر از دفاتر شعر او محسوب می شود. این گنجینه ی غنی را انتشارات نگاه برای علاقمندان به شعر الف. بامداد منتشر نموده است.

مجموعه حاضر تلاشی جهت گردآوری آثار این شاعر بزرگ است. در آغاز مجموعه شعر حسین منزوی می خوانیم:«شعر تمام آن چیزی است که در زندگی ارزش به یاد سپردن دارد»حسین منزوی چهره نامدار شعر فارسی در سال 1325 در زنجان متولد شد. پدر او نیزشاعر بود و به آذری شعر می سرود. منزوی ابتدا در رشته ادبیات فارسی وارد دانشگاه تهران شد اما آن را نیمه رها کرد و سراغ جامعه شناسی رفت و طولی نکشید که جامعه شناسی را نیز رها کرد و بعدها با گذراندن واحدهای باقی مانده کارشناسی این رشته را اخذ نمود. خود او در باره زندگی اش میگوید: «در زندگی آشفته وار من تقریبا هیج چیز در جای خود قرار نمی گیرد. »حسین منزوی در سال 1350 اولین دفتر شعر خود ،حنجره زخمی تغزل را چاپ کرد و با این مجموعه عنوان بهترین شاعر جوان شعر فروغ را از آن خود کرد. منزوی سردرمدار غزل نئوکلاسیک است. غزل های او هم متاثر از غزل های سنتی است هم اشعار نیمایی. اشعار منزوی در کنار دیگر شعرای بزرگ معاصر مانند ابتهاج،منوچهر نیستانی و محمد علی بهمنی و دیگران در راستای دمیدن روحی تازه به قالب غزل بود که دوره ای از افول را در حال تجربه بود. او در مقدمۀ کتاب از شوکران و شکر چنین می گوید: «هستند کسانی که می گویند در غزل هر چه حرف بوده، حافظ و سعدی و… زده اند و دیگر حرفی نمانده است. من می گویم که این طور نیست و خیلی حرف هاست که حافظ و سعدی نگفته اند؛ زیرا خیلی مسائل وجود دارد که حافظ و سعدی لمس نکرده اند. »از مهمترین ریشه های افتراق غزل منزوی با دیگر شعرا میتوان به حماسه های عاشقانه اشاره کرد. جایی که ترکیب واژگان معاصر با واژگان کهن است که در همنشینی مثال زدنی زبان منزوی را منحصر بفرد کرده است. نمادپردازی در غزل،ترکیب سازی های بدیع و خلق واژگان نو همه در راستای همین زبان اتفاق افتاده اند. .