این کتاب که با هدف تعمیق اندیشه های توحیدی، درک بهتر معارف بلند دینی و معرفی سنت تفکر اسلامی نگاشته شده است، جلد سوم مجموعه درآمدی به نظام حکمت صدرائی است. جلد نخست شامل مباحث هستی شناسی و جهان شناسی بود، نویسنده در جلد دوم به مباحث معرفت شناسی و خداشناسی پرداخت و این کتاب نیز درباره علم النفس یا انسان شناسی حکمت متعالیه است. علم النفس آخرین بخش از بخشهای پنج گانه مطرح در این مجموعه است که مشکل ترین بخش حکمت متعالیه به شمار می رود. ویژگی مهم علم النفس این است که در آن علاوه بر قوانین فلسفی، با تجربه درونی نیز سروکار داریم. پیداست برای آنکه هر فیلسوفی این تجربه ها را با قوانین فلسفی پذیرفته خویش وفق دهد، لازم است که آنها را در چارچوب این قوانین تبیین کند، وگرنه صحت این قوانین در کانون تردید قرار می گیرد. این امر ایجاب می کند که ضعفهای آنها یافته و برطرف شوند و این رویکردی است که صدرالمتألهین در قبال فلاسفه پیشین به ویژه ابن سینا دارد. فهرست : مقدمه بخش پنجم: انسان‌شناسی فصل شانزدهم: مزاج فصل هفدهم: وجود نفس فصل هجدهم: چیستی نفس فصل نوزدهم: تجرد نفس فصل بیستم: قوای نفس فصل بیست و یکم: مراتب نفس فصل بیست و دوم: حدوث نفس فصل بیست و سوم: بدن و نفس فصل بیست و چهارم: انفعال نفس فصل بیست و پنجم: خلاصه انسان‌شناسی سینوی فصل بیست و ششم: خلاصه انسان‌شناسی صدرائی منابع نمایه‌ها  

زندگی انسانها چون تارو پود پارچه با هنر و زیبایی درهم تنیده است؛ چرا که زیبایی دوستی و زیبایی جویی یکی از ابعاد و ساحتهای اصلی روح و فطرت انسان است. از طرف دیگر انسانها حقیقت جو؛ کنجکاو ودانش طلب اند؛ از پیوند این دو ساحت فطری؛ معرفتی به اسم زیبایی شناسی متولد می شود. در دو قرن اخیر، با گسترش این حوزه معرفتی، زیبایی شناسی تبدیل به شاخه مستقلی از فلسفه شده است. مباحث و مضامین ژرف و لطیفی درباره زیبایی شناسی در آثار فیلسوفان اسلامی، به ویژه ابن سینا؛ شیخ اشراق و صدرالمتألهین، یافت می شود .اما این مباحث به شکل نامنسجم و بدون تحلیل و تبیین در آثار این فیلسوفان بزرگ اسلامی پراکنده است. نوشته حاضر گام کوچکی برای تدوین زیبایی شناسی فیلسوفان اسلامی است.  

آیا انسان همین بدن مادی محسوس است یا افزون بر بدن، نفسی دارد؟ اگر نفس دارد آیا نفس انسانی، تک ساحتی است، به گونه ای که یا مادی محض است و یا مجرد محض؟ و یا جوهری دوساحتی است که هم از مادیت بهره دارد و هم از تجرد؟ آیا نفس انسانی قدیم است یا حادث؟ و بر فرض حدوث، آیا پیش از بدن آفریده شده یا همراه با بدن؟ آیا نفس حرکت پذیر است یا ثبات دارد و تغییر در آن روی نمی دهد؟ آیا نفوس انسانی در نوع واحد می گنجند یا انواع گوناگونی برای آنها متصور است؟ آیا  تناسخ نفوس امکان عقلی دارد؟ و بر فرض امکان آیا ضرورت هم دارد؟ آیا نفس انسانی پس از مرگ به حیات خویش ادامه می دهد یا با زوال بدن نابود می شود؟ مفهوم سعادت چیست و مصداق آن کدام است؟ و...؟ علم النفس فلسفی می کوشد به این گونه پرسشها پاسخ دهد.