چراهای تاریخ ایران جلد 7، ایران در عصر افشاریه

کتاب «هنر جنگ» رساله‌ای‌ است کهن در بابِ هنرهای رزمیِ چین باستان که تاریخِ نگارشِ آن به قرنِ پنجمِ پیش از میلاد برمی‌گردد. این اثر که آن را به استادِ هنرهای رزمیِ چینِ باستان، سان تزو یا همان استاد سان نسبت داده‌اند، مشتمل بر سیزده فصل است. که هر فصل مجموعه‌ای متفاوت از مهارت‌ها و هنرهای رزمی و کاربردشان در میدانِ جنگ و نبرد را دربرمی‌گیرد. قریب به ۱۵۰۰ سال این اثر راهنمای اصلی ِ مبارزان و تک‌آوران بوده و امپراتور شنزونگ سونگ در قالبِ مجموعه‌ای از هفت اثر ِ کلاسیکِ هنرهای رزمی، آن را گنجانده ا‌ست. این رساله‌ی اثرگذار بر هنرهای رزمی شرق و غرب، چه در نظریه و چه در کاربست، در زمینه‌های بسیار گوناگون و غیررزمیِ دیگر و حتی در عرصه‌هایی چون سیاست و ورزش و تجارت و فرهنگ، به کارگرفته و جایگاهی خاص پیدا کرده ا‌ست. این کتاب با جزئیاتِ فراوان، تاکتیک و سلاح، استراژی و شرایطِ رزمی و ضوابطِ جنگیِ چینِ باستان پنج قرن پیش از میلاد شرح و توضیح می‌دهد. به علاوه سان تزو در این رساله بر اهمیتِ چیزی چون پویش و جاسوسی در میدانِ نبرد تأکید ورزیده است. آموزه‌های و استراتژی‌های او را در این کتاب، پایه و اساسِ تئوری و کاربستِ رزم در میانِ تحلیل‌گران و رزم‌آورانِ میدان‌های نبرد دانسته‌اند. ژسوت ژان ژوزف ماری آمو، این رساله را به فرانسوی ترجمه و در ۱۷۷۲ منتشر کرد که ده سال بعد، بازنشر شد. اما ترجمه‌ی نخستِ انگلیسیِ این اثر، به صورت جزئی و نه کامل، ماحصلِ تلاشِ افسری بریتانیایی به نامِ  اِوِرارد فرگوسن کالثروب بوده که به سال ۱۹۰۵ تحت عنوانِ کتابِ نبرد، چاپ و منتشرش کرده‌ است. بعدها ترجمه‌ی کاملِ انگلیسیِ آن هم بیرون آمد. رهبرانِ سیاسی و نظامیِ بزرگِ حزب کمونیسم چین همچون مائو، دایی‌مایویِ بزرگِ ژاپن، تاکدا شینگن، ژنرال‌های ویتنامی و حتی ارتش‌بدِ آمریکایی، ژنرال داگلاس مک‌آرتور، بهره‌های فراوان از آموزه‌های این اثر سترگ برده‌اند. سوای از کاربردهای رزمی و نظامی، هنرِ جنگ منبع الهام ِ بسیاری از ورزشکاران و متخصصانِ تجارت و سیاست بوده و آموزه‌های آن حتی بر پرده‌ی سینما و تلویزیون به صورت فیلم و نمایش آمده است. نکته‌ی مهمِ این اثر مفهوم و مرادی‌ست که از واژه‌ی “جنگ” بدست می‌آید، اینکه تزو علاوه بر ماهیتِ خشن و سخت و ظاهریِ چیزی چون رزم و نبرد در میدان، به پیکار و نبرد و کنکاشی که هر فرد در زندگیِ خود با مسائل و چالش‌های پیشِ روی خویش دارد، اشاره دارد و از همین روست که می‌توان این کتاب را چندوجهی و نوعی حکمتِ رزمی دانست.