کتاب باغبان شب

کتاب‌هایی که درباره فلسفه منتشر می‌شوند شامل موارد مختلفی است از شرح حال و اندیشه‌های فلاسفه تا موضوعات فلسفی. این کتاب‌ها مسائل غامضی را با زبانی دشوار بیان می‌کنند که فهم آن برای بسیاری از خوانندگان اگر نگوییم ناممکن ولی دشوار است. کتاب حاضر از آن دسته از کتاب‌هایی است که با هدف تدریس در دبیرستان‌ها و برای گروه سنی نوجوان تألیف شده است. به راستی فلسفه و مطالعه آن به چه کار می‌آید؟ فلسفه می‌تواند همه هستی آدمی را زیر و زبر کند. این کتاب به خوبی می‌آموزد که چگونه فلسفه را نه فقط در کلاس درس که در زندگی روزانه نیز می‌توان به کار بست. از نقاط قوت این دو کتاب ترتیب موضوعی مباحث آن است. بیشتر کتاب‌های آموزشی فلسفه به ترتیب تاریخی به فیلسوفان و مکتب‌های فلسفی یا تاریخ فلسفه می‌پردازند اما محور اصلی این دو کتاب موضوعات آن است و ممکن است در برخی مباحث آرای یک فیلسوف عهد باستان در کنار نظرهای یک فیلسوف معاصر قرار گیرد. مؤلفان این کتاب‌ها کوشیده‌اند از مهم‌ترین فلاسفه یاد کنند. حتی اگر آن فیلسوف در قید حیات باشد. از این‌رو خوانندگان کتاب با رویکردهای جدید در فلسفه نیز آشنا می‌شود، که از دیگر نقاط قوت کتاب به شمار می‌آید. همان طور که اشاره شد و مؤلفان هم در ابتدای کتاب توضیح داده‌اند، این اثر برای گروه سنی نوجوان تألیف شده است، اما به نظر می‌رسد که برای عموم علاقه‌مندان و دانشجویان فلسفه جذاب و آموزنده باشد. هر فصل این کتاب با گفتگویی شبه واقعی و ساده میان دو نوجوان خیالی آغاز می‌شود که بر سر برخی مسائل با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اختلاف نظر آن‌ها در هر فصل دو رویکرد فلسفی مختلف را درباره موضوعی که عنوان آن فصل است نشان می‌دهد. به بیان روشن‌تر در هر فصل دو یا چند رویکرد اصلی درباره مباحث مهم فلسفه بررسی می‌شود. هر گفتگو با یک آزمون خیالی پی گرفته می‌شود تا ادعاهای مناقشه‌برانگیز مورد آزمایش قرار گیرند.

به‌رغم ضرباهنگ سریع زندگی امروز، اوقات ما پر است از فراغت‌های کوتاه و فرصت‌های طلایی. اتاق انتظار پزشک و صف و بانک و وقت‌هایی که توی تاکسی و مترو می‌گذرانیم، می‌تواند وقف سرک کشیدن از پنجره‌ای کوچک به جهان عجیب شاهکارهای ادبی شود. نیز، بارها اتفاق افتاده که تلاش کرده‌ایم مطالعه‌ی یکی از این شاهکارها را آغاز کنیم اما به  دلیل هیبت اثر، نداشتن زمان کافی یا همگام نشدن با حال و هوای داستان از این کار بازمانده‌ایم. در این مواقع دسترسی به گزیده‌ای خوشخوان و مناسب از آثار نویسنده می‌تواند جرئت و شوق مطالعه‌ی نوشته‌ای را که خواندنش کاری شاق به نظر می‌رسید در ما برانگیزد. پانوراما همین هدف را دنبال می‌کند: جهان‌نمایی وسیع که به آسانی در دسترس عموم مخاطبان قرار می‌گیرد.

مایكل هارت و آنتونیو نگری، با نوشتن كتاب «ثروت مشترك»، سه­‌گانه­ای را به پایان می‌­رسانند كه با كتاب «امپراتوری» آغاز شده و با كتاب «انبوه خلق» ادامه یافته بود. كانون اصلی مباحث این كتاب «امر مشترك» است كه بناست جایگزین تقابل «امر خصوصی» و «امر عمومی» شود و مبنایی برای طرح جمهوری جدیدی متفاوت با «جمهوری مالكیت» فراهم سازد. هدف نویسندگان مفصل­‌بندی پروژه­ای اخلاقی است، اخلاقی ناظر به كنش سیاسی دموكراتیك در درون و در برابر امپراتوری. كتاب «ثروت مشترك» ضمن دفاع از «ضدمدرنیته»، در مقام پروژه­ای در خصوص آزادی درونِ مدرنیته، دارای همزیستی با مدرنیته، و مقدم بر مدرنیته، به طرح مفهوم سومی می­پردازد كه بساط دیالكتیك مدرنیته و ضدمدرنیته را برهم می­زند: دگرمدرنیته. این كتاب شامل شش بخش است: ١- جمهوری، ٢- مدرنیته، ٣- سرمایه، ٤- امپراتوری بازمی­گردد، ٥- فراسوی سرمایه، و ٦- انقلاب. در فرازهایی از آن چنین آمده است: جنگ، رنج، فلاكت و استثمار به طرز فزاینده­ای به وجه معرف دنیای در حال جهانی شدن ما بدل شده است. دلایل بسیاری وجود دارد برای جستجوی پناهگاهی در قلمروی «بیرونی»، جایی رها از انضباط و كنترل امپراتوریِ در حال ظهور امروزین ... با وجود این، یكی از پیامدهای عمده جهانی شدن آفرینش جهانی مشترك است، جهانی كه، بد یا خوب، همه ما در آن شریكیم، جهانی فاقد «بیرون» ... تقدیر ما زیستن در همین جهان است، و نه‌­تنها همگی تابع قدرت­های مسلط بر این جهانیم، بلكه به فسادهای آن نیز آلوده‌­ایم. امر مشترك دور تا دور ما وجود دارد، هرچند امروزه به موجب چشم­‌بندهای گوناگونی كه ایدئولوژی­های مسلط مقابل دیدگانمان قرار داده­ا‌ند رؤیت آن دشوار شده است. سیاست­های حكومتی نولیبرالی طی دهه­های اخیر در سرتاسر جهان در پی خصوصی­‌سازی امر مشترك بوده، و محصولات فرهنگی –فی­‌المثل اطلاعات، ایده­‌ها، و حتی گونه­‌های جانوری و گیاهی- را به مایملك خصوصی تبدیل كرده است. ما، همصدا با بسیاری دیگر، از این موضوع دفاع می­كنیم كه باید در برابر این دست خصوصی­‌سازی ایستادگی كرد.