کتاب مدرنیته ی متاخر و تغییر اجتماعی

معرفی کتاب منشات قائم مقام فراهانی “منشآت قائم مقام فراهانی” اثری است از شخصیت برجسته ی سیاسی و ادیب ایرانی، “سید ابوالقاسم قائم مقام” که هم اکنون به کوشش “سید بدرالدین یغمائی” و توسط انتشارات نگاه به چاپ رسیده است. این اثر که شامل برخی از دست نوشته های صدراعظم بزرگ ایران، “قائم مقام فراهانی” است، نخستین بار به تدبیر شاگرد وی، “حاج فرهاد میرزا معتمدالدوله قاجار” جمع آوری گشت و به چاپ رسید. “منشآت قائم مقام فراهانی” در عصری منتشر شد که نهضت بازگشت ادبی پدیدار شده بود و اهالی قلم، درازگویی و نگارش مصنوع را که از زمان صفوی در نگارش ایران رایج شده بود، به تدریج رها می کردند؛ لذا این اثر نیز، از نثری ادبی و باشکوه اما روان و قابل درک برخوردار است. ”قائم مقام فراهانی” فراخور شغل دیوانی خود، نامه ها و متن های زیادی را به رشته ی تحریر درآورده بود که اکثرا به زبان ساده و نزدیک به زبان محاوره و حتی آغشته به مضامین طنز نوشته شده بودند. مجموعه ی این یادداشت ها و نامه ها که به زعم برخی از کارشناسان ادبیات فارسی، با الهام از گلستان سعدی به نگارش درآمده، “منشآت قائم مقام فراهانی” را تشکیل می دهند. کتاب “منشآت قائم مقام فراهانی” هم از نظر ارزش ادبی و هم از نظرگاه اعتبار تاریخی، اثری حائز اهمیت و برجسته به حساب می آید. به کارگیری نثری ساده توسط “قائم مقام فراهانی” و کاستن از عبارت های دشوار و متکلفانه، یکی از دلایل ارزش ادبی این کتاب است و نوشتن از وقایع زمان قاجار، بدون سوگیری و به شکلی واقع گرایانه، موید این امر است که “منشآت قائم مقام فراهانی” یک تاریخ نگاری درخشان و معتبر است. .