کتاب گونه شناسی روشنفکران ایرانی

معرفی کتاب جمهوری خواهی در ایران در منابع مربوط به تاریخ معاصر ایران از عصر قاجار تا پایان دوران پهلوی،بارها به تحرکات و جریان های جمهوری خواهی اشاره شده و نام کسانی به میان آمده که سودای جمهوری خواهی در سر داشته یا دیگران از آنان به عنوان جمهوری خواه یاد کرده اند.حرکت های جمهوری خواهی در ایران گاه جنبه محلی داشته و در گوشه و کنار کشور رخ داده و در موارد کمتری شکلی ملی و سراسری یافته است.با این حال تقریبا هیچ یک از این حرکت ها مبتنی بر نظریه پردازی و چارچوب نظری و مدون،یا برنامه ها و مبانی مشخص و منسجم نبوده و در واقع در جهت اهداف انقلابی یا قدرت طلبانه عمدتا به نفی سلطنت محدود می شده است به عبارت دیگر جمهوریت اغلب در مقام بدیلی برای شکل مستقر حکومت ظاهر شده است. جمهوری خواهی ایران ،به توصیف و توضیح سیر تاریخی جمهوری خواهی در ایران و شماخت اجمالی شخصیت ها گروه ها جنبش ها و کنش هایی می پردازد که رسما و تلویحا سخن از جمهوری گفته و بعضا گام در این مسیر نهاده اند.در مقام رویکرد نظری نیز در این اثر سعی شده است غلبه وجه سلبی جمهوری خواهی بر جنبه ایجابی آن طرح و تبیین شود.

معرفی کتاب ایران از آغاز تا اسلام مولف در این کتاب کوشیده است که گذشته ایران را از حدود پانزده هزار سال قبل از مسیح تا حمله عرب شرح دهد. وی دست خواننده را می گیرد و به درون غارها، اعماق طبقات زیرزمینی، بالای تپه ها و پشتهها می برد، فرهنگ و تمدن اقوام و ملل - ایرانی و غیرایرانی را بدو نشان می دهد. از سادگی نخستین جوامع بشری شروع می کند و تا دوران تجمل شاهانه اقوام را در اوج قدرت آنان، پرده به پرده از نظر خواننده | می گذراند. مولف کتاب ایران از آغاز تا اسلام شالوده کار خود را بر شش موضوع گذاشته است: ماقبل تاریخ، ورود ایرانیان، شرق ضد غرب، غرب ضد شرق و عکس العمل مشرق، توسعه تمدن ایرانی، نتیجه. وی در زمینه کار خود از اقوام و خاندان های آریایی: سکاییان، مادها، پارسیان، پارتیان، ساسانیان، کوشانیان و هندوان بحث می کند و در حاشیه تصنیف خویش از اقوام و ملل غیرآریایی: شومریان، اکدیان، بابلیان، آشوریان، عیلامیان، یهودیان، یونانیان، رومیان و چینیان در عرض اقوام نخستین سخن می راند، مع هذا هدف اصلی او اقوام آریایی ایرانی است و بالاخص ۔ چنان که در دیباچه خود بر متن فرانسوی یادآوری کرده . قوم پارس است. استاد مالوان، این کتاب را «تلویزیون عهد باستان» نامیده و گوید که این کتاب نقاشان ظروف سفالین باکون در عهد ماقبل تاریخ، ورود نخستین سواران آریایی به نجد ایران، کاخهای تخت جمشید، داریوش سوم در حال فرار از برابر اسکندر، شکست امپراتور روم از شاهنشاه ساسانی و مناظر بسیار دیگر را یکی بعد از دیگری از نظر خواننده می گذراند. نویسنده همان گونه که پیروزی های ملتها را با علل آنها شرح می دهد، شکست های آنان را هم با سیب های آنها بیان می کند. مزیت دیگر کتاب حاضر آن است که تنها به ذکر پادشاهان و جنگهای آنان قناعت نورزیده است، بلکه در هر مبحث از: ادیان، هنرها، ادبیات و علوم، زندگانی سیاسی و اقتصادی و اجتماعی بحث می کند. خواننده از اصول آیین های زرتشتی، مسیحی، مانوی و مزدگی آگاهی می یابد. انواع هنرها از ظروف سفالین، ابزارهای ضروری زندگی و لوازم آرایش گرفته تا نقاشی، مجسمه سازی و معماری در طی قرون مورد بحث قرار می گیرد. مولف جای جای از ظهور انواع خطوط و ترویج علوم گفتگو می کند. زندگانی طبقات اجتماعی در هر دوره و روابط کارگر با کارفرما و طبقه سوم با طبقه اول همواره از نظر خواننده می گذرد.