کسب دین علیه کشف دین

کتاب هويت ايران (كاوش در نمودارهاي ناسيوناليسم: ديدگاهي مدني)  ایرانیان دل‌آگاهی که با تاریخ و فرهنگ سرزمین خود آشنا بودند، همه خواهان سربلندی و بهروزی وطن خود و اندیشناک آیندۀ آن بوده‌اند بی‌آنکه بدخواه دیگران باشند. همه در پی آن بوده‌اند که بتوانند سرفرازانه از زادبوم خود یاد کنند؛ همه از رخدادهای ناخوشایند آن رنجور یا شرمگین شده‌اند. بررسی و مکاشفۀ چندین ساله دربارۀ سرشت وطن‌دوستی، مایه‌های خردمندانه و عاطفی آن و رازها و افسون‌ آن، تأمل و تحلیلی را دامن زده است که بخشی از آن در این نوشتار بازتاب یافته است.

در این نوشته سخن از «هویت ایران» در میان است نه «هویت ایرانیان». الهام‌بخش نویسنده در اندیشیدن به هویت ایران کتاب «هویت فرانسه» اثر فرنان برودل مورخ برجستۀ فرانسوی و از ناموران مکتب آنال است. برودل نیز مانند هر نویسندۀ دیگری که دربارۀ وطن خود می‌نویسد، می‌دانست که باید بر حسرت‌ها و شورمندی‌های خود لگام زد؛ ولی کامیابی در این کار و گریز از افسانه و افسون وطن آسان نیست. او به اهمیت وجوه گوناگون سرزمین خود از طبیعت و جنگل و رودخانه و کشتزار و کارخانه و شهر و روستا تا چندوچون جغرافیای تاریخی، فرهنگی و انسانی آن توجهی خاص داشت و در پی بازیابی ویژگی‌های ژرفی از فرهنگ و خصال فرانسوی بود که به گمان او با وجود حوادث روزگار و شبیخون صنعت، در رفتار و منش مردم روستایی دوام آورده بود. اما این کتاب به پیروی از برودل و سبک و روش و نگاه او به تاریخ نیست، بلکه به ابعاد تاریخی و سیاسی ـ فرهنگی توجه شده و جغرافیا، اقتصاد، قوم‌نگاری و بسیاری موضوع‌های دیگر را فراسوی هدف خود دانسته است.

"سلوک و مکاشفه" کتابی است از "عبدالوهاب الشعرانی" که "به همراه مالابد للمرید از ابن عربی" یکجا در بیش از پانصد و بیست و هشت صفحه به همت نشر جامی (مصدق) به انتشار رسیده است. "سلوک و مکاشفه" که توسط "مسعود انصاری" به فارسی بازگردانده شده، متعلق به یکی از عرفای نامی قرن دهم هجری قمری است که می کوشد اصول، مبانی و شرایط "سلوک و مکاشفه" را به خواننده بشناساند. و اما چیست سلوک؟ این مسیر که آن را راهی به سوی خدا نیز می خوانند، طریق پیراستن نفس است از هرگونه آلودگی گناه و وابستگی مادی که همچون زنگاری، آیینه ی وجود را تباه می کنند و انسان برای رسیدن به متعالی ترین جایگاهی که می تواند متصور شود، باید ابتدا نفس خود را از این زنگارها بشوید. کتاب "سلوک و مکاشفه" به قلم "عبدالوهاب الشعرانی"، به مرید این راه، نشان می دهد که چه مسیری را در پیش بگیرد و چطور خود را به آفریننده ی بلندمرتبه نزدیک تر کند. او شرایط سلوک را برمی شمرد و ارتباط استادان با مریدان، سالکان با استادان و سالکن با یکدیگر را به وضوح تشریح می کند و به خوبی خواننده را در این مسیر پیش می برد. "عبدالوهاب الشعرانی" در این اثر ابتدا ارکان طریق را معرفی می کند و به اصول پاسداری از خویشتن، علائم توبه ی حقیقی، نحوه ی انتخاب استاد، ویژگی های صوفی فقیه، فهم عمیق در دین، همراهی استاد، درمان نفس، ذکر خداوند، آزمودن مرید، شریعت و حقیقت، تربیت نفس، مقام تجرد، مراحل سلوک، اساس طریقت، شرایط مرید صادق، صوفی راستین، انواع بیماری های نفس، ویژگی ها و زبان عاشقان و بسیاری از موارد دیگر می پردازد.