کشتن کتابفروش

سلمان امین، دست‌کم در داستان‌هایی که از او خوانده‌ایم، عاشق کوچه‌وخیابان است. آن هم نه کوچه‌ها و خیابان‌هایی که معمولا سر‌و‌کله‌شان در داستان‌های فارسی پیدا می‌شود. یک‌راست می‌رود سراغ محله‌هایی که خیلی از نویسنده‌ها کاری به کارشان ندارند و معلوم است هیچ محله‌ای بدون آدم نیست. داستان‌های سلمان امین داستان همین آدم‌هاست. آدم‌هایی که چیز زیادی درباره‌شان نمی‌دانیم. انجمن نکبت‌زده‌ها از آن رمان‌هایی است که می‌شود آن را در رده‌ی رمان‌های اجتماعی جای داد. رمانی که بخش اعظم آن در خیابان‌های تهران و یک پمپ‌بنزین می‌گذرد. رمان از جایی شروع می‌شود که مشکلی در زندگی یک سرباز بخت‌برگشته به اسم قاسم پیدا می‌شود و این سرباز هر چه می‌کند نمی‌تواند از فرمانده‌اش سرهنگ غفور مرخصی بگیرد و این تازه شروع مکافات و ماجرایی است که نمی‌شود به‌سادگی از دستش خلاص شد. انجمن نکبت‌زده‌ها یک شخصیت اصلی دارد، اما از آن‌جا که بقیه‌ی شخصیت‌ها هم ماجراهای خودشان را دارند، ماجراهای‌شان سر راه ماجراهای شخصیت اصلی قرار می‌گیرد و ماجرای تازه‌ای را پدید می‌آورند. تهران این رمان شهری است با همه‌ی مشخصاتی که خیلی وقت‌ها ترجیح می‌دهیم نبینیم‌شان. شهری که خوبی و بدی‌اش با هم ترکیب شده و سوا کردن‌شان اصلا آسان نیست و مهم‌تر از همه این‌که قرار نیست شهر را به عنوان چیزی جدا از مردم این شهر ببینیم. شهر اگر زنده است به خاطر مردمی است که صبح تا شب دنبال این هستند که زندگی‌شان را ادامه بدهند.

نادیده گرفته شدن و پذیرفته نشدن درد بزرگی است. به خصوص وقتی عضو خانواده‌ای باشی که با اعمال و رفتارشان به صراحت و روشنی نشان دهند ازت متنفرند و حسابت نمی‌کنند. تا به حال چنین حسی را تجربه کرده‌اید و در این شرایط دردناک قرار گرفته‌اید؟ کتاب «اعترافات یک دوست خیالی»، داستان جذاب و بامزه‌ای است که از تلاش برای پذیرفته شدن می‌گوید و خواننده را به دنیای دوستی می‌برد که باور دارد همه از او متنفرند. همه از ژاک پاپیه نفرت دارند. معلم‌ها، همکلاسی‌ها و هم‌مدرسه‌ای‌ها. والدین‌‌اش هم نادیده‌اش می‌گیرند، به جز فلور خواهر دوقلویش: «از وقتی یادم می‌آید، من و فلور داشتیم نقشه‌ی دنیای خودمان را می‌کشیدیم. کشیدن بعضی جاها ساده بود: برکه‌ی قورباغه‌ها، دشت کرم‌های شب‌تاب درجه‌ی یک، و درختی که روی تنه‌اش حرف اول اسم‌هایمان را کنده بودیم. بعضی نقاط مهم دنیای‌مان هم روی نقشه مشخص بودند: مثلا قله‌ی مغازه‌ی عروسک‌فروشی، دره‌ی فرانسوا و ارتفاعات مامان‌و‌بابا» اما این همه‌ی ماجرا نیست. ژاک پاپیه پی می‌برد که موجودی خیالی است و وجود خارجی ندارد. زندگی‌اش متحول و جهان‌اش زیر‌و‌زیر می‌شود. میشل کیوارس، در این اثر با چیره‌دستی در شصت فصل به موضوع پذیرش خود و یافتن هدف می‌پردازد و مخاطب را با پرسش‌های جدی و فلسفی روبرو می‌کند. واقعیت چیست؟ واقعی بودن به چه معناست؟ مرز میان واقعیت و خیال کجاست؟ اگر خیالی باشیم چه می‌شود؟ تلاش شخصیت‌اصلی رمان اشک به چشمان مخاطب می‌آورد، می‌خنداندش و او را غرق لذت می‌کند.

مصطفی مستور، یکی از موفق‌ترین و پر‌فروش‌ترین نویسندگان ایران است. او که در حوزه‌ی‌ترجمه، نمایش‌نامه‌نویسی و شعر بخت‌آزمایی کرده، بیشتر به دلیل داستان‌ها و رمان‌های عاشقانه - فلسفی‌اش شناخته شده است. مستور در این رمان زندگی مردمانی را روایت می‌کند که گرچه در کنار هم و نزدیک به هم زندگی می‌کنند. اما باز هم از یکدیگر دور هستند. داستان در برجی در تهران اتفاق می‌افتد و قصه‌ی زندگی ساکنان‌اش که هر یک با دغدغه‌ها، معضلات و مشکلات متعدد دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و تنها ویژگی مشترک‌شان رفت‌و‌آمد به این مکان است، بیان می‌شود. هفت خانواده در هفت طبقه‌ی ساختمان زندگی می‌کنند. در طبقه‌ی هفدهم، دکتر مفید به همراه پسر و همسرش زندگی می‌کند. فرزندش به سرطان مبتلا است و امیدی به زنده بودن‌اش نیست. در طبقه‌ی چهاردهم، دانیال همراه با والده‌اش زندگی می‌کند. او که پدرش را از دست داده و خرج خود و مادرش را از طریق دریافت مستمری پدرش تامین می‌کند، علی‌رغم دست‌و‌پنجه نرم کردن با مشکلات جسمی، جملات زیبا و پر‌معنایی به زبان می‌آورد. در طبقه‌ی نهم، دکتر محسن سپهر، همراه با دختر و مادرش روزگار می‌گذراند. مدتی است همسرش تقاضای طلاق داده اما پس از مثبت شدن آزمایش بارداری، به خانه بازگشت. در طبقه‌ی هشتم، جوانی حامد نام با مادرش زندگی می‌کند. حامد عکاس است. نامزدش برای ادامه‌ی تحصیل به خارج از کشور رفته. او به دختری که به آتلیه‌ی‌اش رفت‌و‌آمد می‌کند و شبیه نگار - نامزد سابق‌‌اش - است دل‌بسته است. خانه‌ی شهرام در طبقه‌ی هفتم است که کارش برگزاری پارتی‌های شبانه است. زنی بدکاره که کیانوش عاشقش می‌شود در طبقه‌ی پنجم مستقر است. نوذر، خلافکاری که در طبقه‌ی چهارم اقامت دارد، نقشه‌ی قتل صاحب یک زمین را همراه با دو رفیق‌اش می‌کشد، اما آن‌ها جان‌اش را می‌گیرند. چنین است که نویسنده، داستان کشمکش شخصیت‌ها با دنیا را با مهارت و چیره‌دستی بیان می‌کند.