گردش علمی در غبار مرگبار-3

بخشی از کتاب گور به گور

«دارل رفته جکسن. گذاشتنش تو قطار، می‌خندید، تو اون واگنِ دراز هی می‌خندید، رد که می‌شد کله‌هاشون رو برمی‌گردوندند، عین کلّه جُغد. گفتم «به چی می‌خندی؟» «آره آره آره آره.» دو نفر گذاشتنش تو قطار. کت ناجوری تنشون بود، جیب پشتی طرف راستشون بالا اومده بود. پشت گردنشون رو خط انداخته بودند، انگار همین تازگی دو نفر سلمونی با هم با گچ خط کشیده بودند مثل مال کش. گفتم «به این هفت‌تیرها می‌خندی؟» گفتم «چرا می‌خندی؟ برای این که از صدای خنده بدت می‌آد؟» دو تا صندلی به هم چسبوندند که دارل بشینه کنار پنجره بخنده. یکی‌شون پهلوش نشست، یکی‌شون رو صندلی رو به روش نشست، که عقب عقب می‌رفت. یکی‌شون باید عقب عقب می‌رفت، چون که پول دولت پشت هر دونه‌ش یک صورت داره، هر صورتیش هم یک پشت داره، این‌ها هم سوار پول دولت شده‌اند، که گناه داره. سکه پنج سنتی یک روش زنه یک روش گاومیش؛ دو تا صورت داره ولی پشت نداره. من نمی‌دونم این چیه. دارل یک دوربین کوچک داشت که زمان جنگ تو فرانسه خریده بود. توش یک زن بود و یک خوک که دو تا پشت داشتند ولی صورت نداشتند. من می‌دونم این چیه. «برای همین داری می‌خندی، دارل؟» «آره آره آره آره آره آره.»»

هر چند بحث درباره میزان، حوزه و گستره مداخله دولت در اقتصاد در دهه ۱۹۷۰ میلادی به یک مجادله آیینی در میان اقتصاددانان تبدیل شد و خیل عظیمی از نظریه‌پردازان و اندیشمندان حوزه اقتصاد سیاسی را به تلاش برای یافتن پاسخ درخور به پرسش‌های پیرامون آن واداشت، اما تجربه تقریبا سیصدساله این دست مباحث حکایت از آن دارد که همه کشورهای جهان همواره بیشتر براساس نیاز وقت و اقتضای شرایط کشورشان و همچنین تشخیص نخبگان خود به راه‌حل‌هایی روی آوردند که آمیزه‌ای از مداخله‌گری دولت در اقتصاد و رهاسازی امور اقتصادی به دست بازار و بخش خصوصی بوده است. در این میان، دو رساله‌ای که در این کتاب یعنی «دخالت دولت در اقتصاد» از احمد متین‌دفتری که به کوشش حسن رجبی‌فرد گردآوری شده و منتشر می‌شود نیز از قاعده فوق مستثنی نیستند. برهان‌ها و استدلال‌های وی در رساله اوّل برای انتخاب یک مسیر مناسب و سنجیده با وضع وقت و شرایط حاکم بر ایران موید استقلال رأی وی از کلان‌روایت‌های اقتصادی و سیاسی موجود هستند و موضع‌گیری وی به‌نفع واگذاری صنایع دولتی به بخش خصوصی در رساله دوّم نیز حاصل تجربه‌ای است بیست‌ساله از چگونگی روند فعالیت اقتصادی و امور تولیدی در ایران دوران حاکمیت رضاشاه. در کنار این مباحث و امور اقتصادی، خاطراتی از تلاش و تکاپوی شخص متین‌دفتری در دوران کوتاه نخست‌وزیری‌اش در فاصله آبان ۱۳۱۸ و تیر ۱۳۱۹ که بخشی از رساله دوّم را تشکیل می‌دهد، بصیرت‌هایی را نیز در باب تاریخ سیاسی کشور در این سال‌ها در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ اقتصادی و سیاسی ایران می‌گذارند. مطالعه این کتاب، هم به‌ سبب اهمیت بالای مباحث و مفاهیمی که مطرح شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند و هم از جهت انسجام ساختاری و نثر شیوایی که دارد، بسیار سودمند بوده و تجربه‌ای ثمربخش را برای خوانندگان آن به ارمغان می‌آورد.

معرفی کتاب فن نمایشنامه نویسی با “فن نمایشنامه نویسی” به قلم “لاجوس اگری”، تمام تکنیک های اساسی را که یک نمایش نویس موفق باید بداند، یاد بگیرید. در میان خیل بی شمار کتاب هایی که چگونگی نمایش نامه نویسی را آموزش می دهند، تعداد اندکی پیدا می شوند که رموز مربوط به ساختار نمایش نامه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. “فن نمایشنامه نویسی” نوشته ی “لاجوس اگری”، یکی از این معدود کتاب هاست که دستورالعمل های آن می تواند دقیقا با همان کیفیت، برای نوشتن داستان کوتاه، رمان یا فیلم نامه نیز به کار گرفته شود. ”لاجوس اگری” در “فن نمایشنامه نویسی”، زیر و بم نمایش نامه ها را ارزیابی می کند؛ او با آنچه که قلب یک نمایش را تشکیل می دهد کارش را آغاز می کند: با شخصیت ها. لولایی که تمام نمایش نامه های خوب بر آن استوارند، آدم ها و روابطشان هستند؛ آن ها هستند که در خدمت داستان قرار گرفته، آن را به جلو رانده و به آن زندگی می بخشند. در این بین درکی از انگیزه های انسانی و اینکه چرا افراد به طریقه ی خاصی رفتار و عمل می کنند نیز به دست می آید. “لاجوس اگری” از همه جا مثال می زند. از رومئو و ژولیت اثر ویلیام شکسپیر گرفته تا خانه عروسک به قلم هنریک ایبسن. او با این مثال ها نشان می دهد که چرا داشتن یک فرض اساسی در قالب رفتار انسانی و توسعه ی تغایر نمایشی بر اساس آن رفتار، برای نویسنده ضرورت دارد. “فن نمایشنامه نویسی” که شامل الفبای “لاجوس اگری” درباره ی فرضیات، شخصیت ها و کشمکش است، رویکردی مستقیم و راهنمایی مناسب برای دستیابی به حقیقت در نوشتن به حساب می آید.