آنجا که هيولا ها خوابيده اند

معرفی کتاب دری وری

شاهکاری خواندنی از استاد طنز ایران، ابراهیم رها!... در کتاب دری وری که مجلد نخست از سه‌گانه‌ی هردمبیل به شمار می‌رود، با ماجراهای آقای معیری همراه خواهید شد؛ پیرمرد فرتوت و پرزحمتی که با مرگ دیرهنگامش حسابی اعضای خانواده‌ی خود را به دردسر می‌اندازد...

درباره کتاب دری وری

طنز از دیرباز سلاحی نیرومند برای نقد ساختارهای سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه بوده است. در لباس طنز می‌توان به هر چیز و هر کس تاخت و از تبعات احتمالی مصون باقی ماند؛ مثل ملیجک‌های دربار شاهان که با تظاهر به دیوانگی همه چیز و همه کس، از جمله شخص پادشاه را، به باد سخره می‌گرفتند. طنزنویس مدرن از جهاتی بی‌شباهت به همین ملیجک‌ها نیست. او عامدانه و آگاهانه خود را به دیوانگی می‌زند و با اختیار کردن زبانی هجوآمیز و گزنده، ساختارهایی را که به گمانش در کار به یغما بردن ماهیت زندگی انسانی‌اند، به باد انتقاد می‌گیرد. یکی از خبره‌ترین طنزنویسان ادبیات معاصر ایران، بی‌گمان ابراهیم رهاست، و یکی از بهترین آثار در کارنامه‌ی ابراهیم رها، بی‌شک کتاب دری وری است؛ یک داستانِ طنزِ اجتماعیِ کوبنده که خواننده را توأمان می‌خنداند و به تفکر برمی‌انگیزد. قهرمان کتاب دری وری آقای معیری نام دارد؛ او پیرمردی فرتوت و ازپاافتاده است که قریب به صد سال از خداوند عمر با عزت گرفته! به قول راوی داستان، گویی حتی ملک‌الموت، یا همان جناب عزرائیل هم با آقای معیری تعارف دارد و روی ستاندن جانش را ندارد. آقای معیری عاشق پیاده‌روی، غذای خوب، و البته، شیفته و شیدای دکتر مصدق است! سوال اساسیِ ذهنِ پرسشگر او نه بودن یا نبودنِ شکسپیری، بلکه این است: چرا و چگونه مردم همیشه حاضر در صحنه‌ی ایران، ظرف چهل و هشت ساعت، از «زنده‌باد مصدق» به «مرده باد مصدق» تغییر موضع دادند؟! به هر جهت، علاقه‌ی آقای معیری به اسطوره‌اش، مصدق، چنان بی‌حدواندازه است که به هیچ فرد یا گروهی که رنگ و بویی از کودتای 28 مرداد داشته باشد، روی خوش نشان نمی‌دهد؛ از شعبان بی‌مخ گرفته تا ازهاری و که و که و که. داستان کتاب دری وری زمانی روی غلتک می‌افتد که آقای معیری، پس از مدتی چانه‌زنی و انجام کارهای اداری، سرانجام راضی می‌شود که جان شیرینش را تسلیم حضرت جان‌آفرین کند، و به زبان خودمانی، بساطش را جمع کند و عازم دار فانی شود. یا اگر دوست دارید راحت‌تر بگوییم: بمیرد! پس از مرگ آقای معیری الم‌شنگه‌ای در خانه‌ی او به پا می‌شود که بیا و ببین! این الم‌شنگه از آن‌جا آب می‌خورد که آقای معیری در طول عمر پربرکتش، به خود زحمت گرفتن شناسنامه نداده بوده، و با شناسنامه‌ی برادر مرحومش کارهای اداری‌اش را رفع‌ورجوع می‌کرده. حالا وارثان او چطور این واقعیت را به مأمور ثبت احوال حالی کنند؟... پیرنگ رمان دری وری، چنان‌که از توضیحات فوق برمی‌آید، ضرب‌آهنگی تند و نفسگیر دارد. در این رمان با سلسله‌ای از شخصیت‌های متنوع روبه‌رو می‌شویم که هر یک به نوعی، نماینده‌ی بخشی از جامعه‌ی ایران به شمار می‌روند. ابراهیم رها به خوبی توانسته از طریق نقل داستانی بامزه و سرگرم‌کننده، واقعیات ناخوشایندِ حیات ایرانی را به تصویر بکشد. لازم به ذکر است که کتاب دری وری مجلد نخستِ سه‌گانه‌ای به نام «هردمبیل» به شمار می‌رود. دو مجلد دیگر این سه‌گانه به ترتیب «پرت و پلا» و «چرت و پرت» نام دارند.

در بخشی از کتاب لذتی که حرفش بود می‌خوانیم

بالاخره جوان دست از سر موبایل برداشت و همان بالا، روی بار، رو‌ به‌ آسمان دراز کشید. صمیمیت‌شان از همان فاصله‌ی دور هم حس می‌شد. آن یکی موبایل را گرفت. چند‌ باری موبایل بین‌شان رد‌ و‌ بدل شد، تا که فهمیدم یکی می‌خواهد از دیگری عکس بگیرد. جوان بلند شد و رفت سمت مبل استیل و روی آن لم داد. پیانو همچنان پخش می‌شد و او پشت به خورشید نارنجی تهران، غرق در صدای بوق ماشین‌ها و صدای خنده‌ای که شنیده نمی‌شد، مرتب روی آن مبل عجیب حالت عوض می‌کرد. به عنوان یک عکاس اگر جای آن مرد موبایل‌ به‌ دست بودم، حتمن جوری قاب را می‌بستم که کل ترافیک، بار کامیون، مرد افغان و مبل استیل را با‌هم داشته باشم. ولی موبایل آن جوان نمی‌توانست چنین لنز بازی داشته باشد. همانطور که به صدای پیانو گوش می‌دادم عکسی را که در موبایل ذخیره می‌شد تصور می‌کردم. عکسی که اگر او برای خانواده‌اش بفرستد، که بعید هم نیست، کاملن با چیزی که می‌دیدم در تضاد بود. بهترین حالتش را شرح می‌دهم؛ چرا که آن عکس بی‌تردید چیز دیگری بوده، چیزی که فعلا درباره‌ی آن سکوت می‌کنم. مرد افغان سوژه‌ی اصلی بود، مبل ممکن نبود حذف شود و مهم‌تر از همه، خورشید بود. آن مرد امکان نداشت که از خیرِ خورشیدی به آن زیبایی بگذرد. کل عکس او پُر می‌شد از این سه و باقی حذف می‌شد. مردم عاشق زوم کردن هستند. حق هم دارند، کار لذت‌بخشی‌ست. دورها نزدیک می‌شوند، غیر‌ قابل‌ دسترس را دسترس می‌کند. ولی در‌ عین‌ حال، حین عکاسی درست مثل بچه‌ها می‌شوند، همه‌چیز را دو قسمت می‌کنند؛ خوب‌ها و بد‌ها، و از بدها عکس نمی‌گیرند.