آونگ خاطره‌های ما ودونمایشنامه دیگر

این کتاب درباره مأموریت‌های سِر جان مَلکُم در ایران، به‌خصوص مأموریت اول، و موضوعات ادبی و زندگی اجتماعی و خلق‌وخوی ایرانیان است.

سِر جان مَلکُم، کارمند کمپانی هند شرقی و اولین نماینده سیاسی انگلستان به ایران در دوره قاجار، در سال ١٢١٥ قمری به حضور فتحعلی‌شاه قاجار رسید. وی در هند، زبان فارسی را که زبان ادبی و رسمی بود و نیز آداب و رسوم اجتماعی‌ـ‌ فرهنگی مشرق‌زمین را چنان آموخت که در١٧٩٢ مترجم فارسیِ نیروهای نظامی انگلیسی در ایالت حیدرآباد شد.

در این کتاب به اقداماتی که ملکم انجام داده است پرداخته می‌شود، ملکم در مدت اقامت در ایران به اهمیت سیاسی و تجاری جزایر و بنادر خلیج فارس پی برد و پس از بازگشت به هند، به لرد ولزی پیشنهاد کرد که جزیره هنگام را اشغال و در آن پایگاه دریایی تأسیس کنند، اما اقدامی صورت نگرفت. ...

این کتاب از زبان دانای کل بیان می‌‌شود، شاید به این علت که او آسان‌تر بتواند احساسات و افکار و داوری‌های خود در مورد ایرانیان را، که بیشتر با عداوت و غرض و کینه و تحقیر همراه است، از زبان دیگران بیان کند.

کتاب‌ حاضر به‌ بررسی‌ خاندانی‌ می‌پردازد که‌ از ٥٥٠ تا ٣٣٠ قبل‌ از میلاد مسیح‌ بر کشور ایران‌ فرمان‌ می‌راندند. نویسنده‌ ابتدا از ظهور مادها و پارس‌ها می‌نویسد و سپس‌ به‌ کردارهای‌ کورش‌ ــ بنیانگذار این‌ سلسله‌ ــ می‌پردازد. او «پارسوا» را نخستین‌ جایی‌ می‌داند که‌ قوم‌ پارس‌ در آن‌جا اقامت‌ می‌کند و می‌نویسد: «پارسوا» به‌ عنوان‌ سرزمین‌ پارسیان‌ بی‌گمان‌ در جایی‌ قرار داشته‌ که‌ امروز به‌ آن‌ کردستان‌ ایران‌ می‌گویند. یعنی‌ جایی‌ در جنوب‌ دریاچه‌ ارومیه‌ و شمال‌ دره‌هایی‌ که‌ جاده‌ خراسان‌ بزرگ‌ از آن‌ها می‌گذشته‌ است‌. کوروش‌ کشورگشای‌ بزرگی‌ بود و گویا برخلاف‌ اسکندر در آغاز کار خود نیروی‌ رزمنده‌ و آموزش‌دیده‌ای‌ نداشت‌. سربازان‌ پارسی‌ کوروش‌ در آغاز سواری‌ نمی‌دانستند لذا او ناچار می‌شود به‌ آموزش‌ سواره‌نظام‌ خود بپردازد. در میان‌ فرمانروایان‌ بزرگ‌ تاریخ‌ کم‌تر کسی‌ به‌ اندازه‌ کوروش‌ در میان‌ نسل‌های‌ آینده‌ نام‌ نیک‌ از خود برجا گذاشته‌ است‌. هرودوت‌ تاریخ‌نویس‌ یونانی‌ می‌گوید خود ایرانیان‌ از او به‌ عنوان‌ پدر یاد می‌کنند که‌ هم‌ مهربان‌ بوده‌ و هم‌ همۀ چیزهای‌ خوب‌ را برایشان‌ فراهم‌ کرده‌ است‌. کتاب‌ شاهنشاهی‌ هخامنشی‌ ٤٦٤ صفحه‌ است‌ و در قطع‌ وزیری‌ توسط‌ انتشارات‌ ققنوس‌ منتشر شده‌ است‌.