آگوس و هیولاها 1/ آقای پَتی‌پَن از راه می‌رسد

«خاکستر» یکی از رمان‌های سه‌گانه حسین سناپور است. «آتش» و «دود» دو رمان دیگر این سه‌گانه هستند. که می‌توان اشتراکات و یا فضایی نزدیک به هم در این کتاب‌ها دید.

حسین سناپور را خوانندگان رمان‌های فارسی با رمان «نیمۀ غایب» می‌شناسند که در اواخر دهۀ هفتاد منتشر شد و با اقبال خوانندگان و جوایز ادبی روبرو شد. حسین سناپور نویسندۀ پرکاری است که تاکنون چند رمان‌ و مجموعه داستان از او چاپ شده است. علاوه بر این، او در زمینۀ آموزش نویسندگی نیز تاکنون چند کتاب تالیف کرده است. موضوع رمان‌های «خاکستر» و «دود» به هم شباهت دارد. نگاه شخصیت مظفر در «خاکستر» شبیه به نگاه حسام در «دود» است. بیان دیدگاه‌ها، سرگشتگی‌ها و حتی حدیث نفس این دو شخصیت شباهت زیادی به هم دارد. مظفر شخصیتی است که در دهۀ پنجاه مبارز و آرمانگرا بوده است، در دهۀ شصت چریک و حالا مدیری اقتصادی و سرمایه‌دار است.

او از آرمان‌هایش دست‌شسته و قدرت انجام هر کار کثیف اقتصادی را دارد، او در بیرون از خانه مدیری ظاهرا موفق است اما نتوانسته همسر و پدری خوب یا حتی معشوقی ایده‌آل برای لادن باشد. داستان «خاکستر» در طی بیست و چهار ساعت بعد از خودکشی لادن، معشوقه و همکار مظفر، می‌گذرد. روایتی نزدیک به جریان سیال ذهن، داستان را پیش می‌برد. مرگ لادن از زوایای گوناگون پرداخت می‌شود.

بازگشت به گذشته (فلاش بک) و روایت کابوس‌های او همه در خدمت پرداخت زندگی لادن هستند. نویسنده افکار، واکنش‌ها، خاطره‌ها و تداعی‌هایی که بدون ترتیب منطقی در ذهن شخصیت می‌گذرند، نشان می‌دهد.

این نوع روایت، به شیوۀ جریان سیال ذهن نزدیک است. مرگ لادن گره داستان است و تعلیق نیز با رمزگشایی از این مرگ شکل می‌گیرد و همین امر باعث همراهی خواننده با شخصیت‌ها و داستان می‌شود. شخصیت‌ها هرکدام نمایندۀ قشر خاصی از جامعه هستند و همین باعث شده است که آدم‌های داستان به تیپ نزدیک باشند تا شخصیت.

فسادهای اقتصادی، لابی‌ها، پول‌شویی‌ها، رانت و ... از مواردی هستند که نویسنده به آن‌ها می‌پردازد. دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی در آثار سناپور مشهود است و در این رمان نیز این دغدغه‌ها با وضوح بیشتری در داستان گنجانده شده‌اند.

سناپور در گفتگویی بیان کرده است: «داستان‌نویسی بدون جسارت ممکن نیست. چطور ممکن است با این همه خبر دربارۀ فسادهای سازمان‌یافته، نخواهیم بنویسیم‌شان، این طبیعی‌ترین واکنشی است که من می‌توانم نشان بدهم.» علاقمندان به رمان‌ها اجتماعی و سیاسی می‌توانند، بخشی از معضلات امروز جامعۀ ما را در رمان «خاکستر» و در قالب داستانی خوش‌خوان ببینند.

"حصار و سگهای پدرم" به قلم "شیرزاد حسن"، نویسنده ی اهل اربیل عراق، یکی از مشهورترین رمان های نوشته شده به زبان کردی است که "مریوان حلبچه ای" آن را بازگردانی کرده و نشر چشمه در صد و شش صفحه به انتشار رسانده است. "شیرزاد حسن" این کتاب را در زمان حاکمیت رژیم بعث در عراق به رشته ی تحریر درآورد اما بعد از گذشت یک دهه توانست رمان را در شهر سلیمانیه منتشر کند. "حصار و سگهای پدرم" به سبب استفاده ی نویسنده از تکنیک ذهن سیال و بهره بردن از زبانی قوی برای بیان رویدادها، یکی از شاخص ترین نمونه های داستانی در ادبیات کرد و نقطه ی عطفی در جریان داستان نویسی این زبان به شمار می رود. "حصار و سگهای پدرم" اواخر دهه ی هفتاد توسط نویسنده به یک ناشر ایرانی برای چاپ تحویل داده شد؛ اما به این سبب که "شیرزاد حسن" راضی به پذیرش سانسور داستان نشد، با تاخیری چندساله در سال 1382 در ایران منتشر شد و به جهت استقبالی که مخاطبان از این قصه داشته اند، تا کنون چندین بار مورد تجدید چاپ قرار گرفته است. درون مایه ی داستان "حصار و سگهای پدرم" از "شیرزاد حسن"، به تصویر کشیدن ظلم و ستمی است که پدر خانواده در جامعه ی پدرسالار، بر اعضای خانواده اش روا می دارد. در این قصه، پسر ارشد نقش راوی را برعهده داشته و از قصد خود برای نابود کردن پدر و رهایی باقی اعضای خانواده سخن می گوید. پدر دور خانه اش حصار کشیده و تمامی اعضا ملزم به اجرای فرامین او هستند، وگرنه آنچنان مجازاتی بر سرشان فرود می آید که از زنده بودن پشیمان شوند.