آینده ذهن

ایرانیان از یک سو ملتی هستند با میراثی بسیار غنی و از سوی دیگر در مرحله‌ای سرنوشت‌ساز از تاریخ خود قرار دارند. کوشش آن‌ها در دو دهه‌ی گذشته در دموکراسی‌سازی و گسترش مشارکت عمومی دلالت بر این دارد که می‌خواهند سرنوشت خود را به دست بگیرند و در جهان امروز ایفای نقش کنند. راست این است که برای بازیگری در روند تمدن‌سازی، نخست باید نسبت به این میراث غنی آگاهی داشت و آن هم به دست نمی‌آید، مگر به این پرسش که «ایرانی کیست» پاسخی کلان داده شود؛ پاسخی که هم رابطه‌ی او با گذشته‌اش را حفظ کند و هم حرکت او به سوی آینده را استوار. این گام در عصر حاضر که ویژگی آن «یک تمدن» (تمدن رایانه و فناوری) و «چند فرهنگ» است و هم ضروری و هم امکان‌پذیر است. محتوای کتاب مشکله‌ی هویت ایرانیان امروز کوششی است برای صورت‌برداری بی‌طرفانه از عناصری که این پاسخ کلان را می‌سازند. با این حال، هویت مقوله‌ای انتزاعی، نامتغیر، ایستا و ابدی نیست. سیر تاریخی «رودخانه‌ی هویت ایرانی» نشان می‌دهد که دوران‌های تولید تمدنی و فرهنگی در تاریخ ایران، ایرانیان به وجهی ابتکارآمیز مناسبات خود با خود، با دیگر همنوعان، با زمان و با مکان خویش را بازآفرینی، بازتعریف و بازسازی کرده‌اند. مفروض کتاب حاضر این است که هویت بهنگام و برای عصر جهانی شده‌ی ایرانیان چند بعدی است و به‌ناچار باید با خمیرمایه‌های ایران، دین، سنت و تجدد قوام و دوام یابد. گفتارهای کتاب، هم به تحلیل هریک از این لایه‌ها و هم، به بازسازی و تلفیق تازه‌ای از آن‌ها پرداخته است. مشکله هویت ایرانیان امروز (ایفای نقش در عصر یک تمدن و چند فرهنگ) - انتشارات نی