اخلاق زیستی (بیواتیک)

معرفی کتاب انقلاب بدون انقلابیون انقلاب‌های دهه‌ی 1970 و نتایجی که به بار آوردند، به ناامیدی عجیبی دامن زد که نتایج این ناامیدی تا همین امروز هزاره‌ی ‌سومی هم هویداست. آن انقلاب‌ها، شکست‌خورده از درون و بیرون، به چند دهه اختناق و غوغاسالاری سرمایه‌سالارانه منتهی شدند که کودتاها و ضد انقلاب‌ها در قالب پروژه‌های نولیبرالیستی، به‌خوبی عملیاتی‌شان کردند. فروپاشی شوروی نیز گویی نقطه‌ی پایانی بر همه‌ی این انقلاب‌ها و انقلابی‌گری‌ها بود و دیگر همه‌چیز و حتا تصوّر انقلاب نیز نامتصور می‌نمود، تا اینکه بهار عربی از راه رسید و شمال آفریقا و خاورمیانه را به شوری واداشت که بی‌بازگشت می‌نمود. از لحظه‌ای که «طارق طیب محمد بن بوعزیزی» در 4 ژانویه‌ی 2011 مقابل ساختمان شهرداری تونس خودش را به آتش کشید و به حکمرانی 23 ساله‌‎ی «زین‌العابدین بن علی» پایان داد تا روزی که «حسنی مبارک» و «معمر قذافی» در مصر و لیبی سقوط کردند، همه‌ی دنیا فهمیدند که انقلاب و سرشت راستین انقلابی‌گری هم‌چنان پابرجاست، حتا اگر آن‌گونه که «آصف بیات» در کتاب «انقلاب بدون انقلابیون» اذعان می‌کند، انقلاب‌هایی رخ دهد بدون «تصوّرات انقلابی»! کتاب آصف بیات اهمیتش را از امکانیت خود تصوّر انقلاب گرفته و تأکیدش بر «معنابخشی به بهار عربی» و این نکته که لحظه‌های خطیر گشودگی و فهم نسبت مردم و میلشان به آزادی هنوز پابرجاست و این انقلاب‌ها و جنبش‌های شکل‌گرفته‌ی پیرامونش موید همین نکته‌اند. انقلاب بدون انقلابیون، تحلیلی دقیق و موشکافانه از منظر جامعه‌شناسی‌ست که خودش در بطن رخدادها حضور داشته و تجربه‌ها و دیده‌ها و خوانده‌ها و شنیده‌هایش از وضعیت‌های انقلابی – از انقلاب 1979 ایران تا انقلاب‌های 2011، 2012 و 2013 کشورهای عربی – را در کتابی جامع و محل ارجاع تجمیع کرده‌است. کتاب آصف بیات، فهم چرایی ناگزیری انقلاب در زمانه‌ایست که همه‌چیز ضد انقلابی‌ست، از اقتصاد تا ذهن و زبان و اینکه چگونه مردمی دست به انقلاب زدند که خواهان رهایی بودند ولی حتا تصوّر انقلاب از آنها ستانده شده‌بود؛ مردمی که پیروز شدند بدون داشتن تصویری از پیروزی و همین نکته، نوری می‌تاباند از روزنی، برای همه‌ی آنها که ناامیدانه به رهایی امیدوارند.

معرفی کتاب دیگر کسی صدایم نزد مجموعه حاضر شامل یازده داستان کوتاه از ‘امیر حسن چهل تن’ است که با این عناوین به طبع رسیده است: صله رحم, دیوار سمج شیشه ای, ته شب, چشم هایی به رنگ دریا, دسته گلی برای مرگ, اسرار مرگ میرزا ابوالحسن خان حکیم, داستان مرگ یک انسان, مرگ دیگر چیز مهمی نیست, پنجره نمی گذاشت به مرگ فکر کنم, پنجره سبز برگ ها, و ‘دیگر کسی صدایم نزد’: راوی پیرمرد خدمت کاری است که در یک خانه اعیانی زندگی می کند که ارباب خانه و نیز همسر پیرمرد ‘بتول’ که او نیز خدمتکار بود چندی پیش در گذشته اند. پیرمرد در این خانه گذشته را مرور می کند و اشاره ای نیز به وقایع دوران انقلاب می نماید.

تهدیدهای بزرگ، مثل خورشید همه ی جهان را دربرمی گیرند اما ریکاردو ریش، در زیر سایه ی خودش پناه گرفته است. ریکاردو ریش، پس از گذراندن 16سال مطالعه و تحقیق در رشته ی پزشکی در برزیل، اکنون به لیسبون بازگشته و خیابان های باران زده ی این شهر را زیر پا می گذارد. او آرزوی داشتن زنی اشرافی و دست نیافتنی به نام مارسندا را در سر می پروراند اما این لیدا-خدمتکار هتل-است که با او رابطه ی عاشقانه دارد. شاعر و دوست قدیمی ریکاردو، فرناندو پسوئا، برای دیدن او می آید در حالی که هنوز همان لباسی را بر تن دارد که شش هفته ی پیش، او را با آن دفن کردند. سال 1936 است و ابرهای سیاه فاشیسم به شکل تهدیدآمیزی در حال گرفتن آسمان زندگی آن ها هستند. رمان سال مرگ ریکاردو ریش، به گفت وگویی شگفت انگیز و پیچیده درباره ی هنر، حقیقت، شعر، فلسفه، سرنوشت و عشق بین شخصیت های داستان می پردازد.