اسپینوزا ما را تا کجا خواهد برد؟

ناپلئون سوم (۱۸۰۸-۱۸۷۳)، برادرزاده‌ی ناپلئون بناپارت، پس از سال‌ها تبعید و رهبری دو کودتای نافرجام، سرانجام در پی انقلاب ۱۸۴۸ به ریاست‌جمهوری فرانسه رسید و دو سال بعد خود را امپراتور خواند تا بدین ترتیب آغاز عصر امپراتوری دوم را اعلام کند. وی در دهه‌ی نخست حکومتش از سویی اسباب توسعه‌ی صنعتی و شهری فرانسه را فراهم ساخت و طبقه‌ی متوسط را از رفاه و ثروت بیشتری بهره‌مند کرد، اما از سوی دیگر راه خودکامگی در پیش گرفت و ضمن حذف نیروهای مخالف، هواداران خود را بر مناصب مهمی گمارد. در دهه‌ی دوم و هنگامی که پایه‌های حکومتش را مستحکم دید، بر آن شد تا دست به اصلاحات لیبرالی بزند و آزادی‌هایی اعطا کند، اما این اقدامات دیرهنگام و توأم با احتیاط بود. سیاست اقتصادی‌اش نیز نتیجه‌ی معکوس به بار آورد و طبقه‌ی کارگر و متوسط را علیه او شوراند. در سیاست خارجی خواستار عظمت فرانسه بود و در این راه دست اتریش را از برخی نواحی ایتالیا کوتاه کرد، لیکن در نبرد با قوای پروس شکست خورد و در تبعید درگذشت. راجر پرایس، استاد تاریخ دانشگاه ویلز، در این کتاب ضمن تحلیل فراز و فرودهای حکومت ناپلئون سوم، به تأثیر افکار و اقدامات او بر اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زمانه می‌پردازد و فضای حاکم بر فرانسه‌ی «بحران میانه‌ی قرن» (۱۸۴۶-۱۸۵۱) و سال‌های اقتدار امپراتور را شرح می‌دهد. مجموعه‌ی «کارگاه تاریخ» به‌پشتوانه‌ی تحلیل‌های دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشه‌برانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، می‌اندازد. این کتاب‌ها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک به‌تدریج در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد.

امروزه همه‌جا از سیاست رهایی‌بخش سخن می‌گویند، مسئله‌ی اساسی شاید رهانیدنِ خودِ سیاست باشد. آلن بدیو در این کتاب، که نام «فراسیاست» بر آن گذاشته است، می‌کوشد مفهوم سیاست را در مقام یکی از شروط اصلی فلسفه بازسازی کند. «فراسیاست» نه به معنای فرا رفتن و برگذشتن از سیاست، بلکه برعکس به معنای مشروط کردن دوباره‌ی تفکر به دستاوردهای واقعی آن و سازمان دادن فلسفه حول مصادیقی از سیاست است که واقعاً نسبت به وضع موجود ناهمگون باشند. بدیو از درِ مخالفت با انواع علوم و فلسفه‌های سیاسی درمی‌آید که سیاست را به ابژه‌ی تأمل و طبقه‌بندی تقلیل داده‌اند و در مقولاتی چون اجماع و مدیریت افکار عمومی خلاصه کرده‌اند. او در عوض تمرکز خود را بر پرسش از امکان «سیاست حقیقت» می‌گذارد و بر این اساس، در کنار بررسی مجدد مفاهیمی چون دموکراسی و عدالت، به بازخوانی انتقادی یا همدلانه‌ی بعضی از آثار معاصرانش می‌پردازد، از جمله بازخوانی مسئله‌ی سوژه در کار آلتوسر، تاریخ کارگران به روایت رانسیر و پروژه‌ی سیاسی رفیق همرزمش سیلون لازاروس.

سیاست سال‌هاست که دیگر نقشی در تغییر ندارد! تعاریف را به‌هم‌ریخته‌اند و امر سیاسی و فلسفه‌ی سیاسی دیگر رستگارانه نیست و رهایی‌بخشی‌ای درون خودش ندارد؛ کرنش، مصالحه‌ی بی‌قیدوبند در خدمت قدرت و ثروت و له کردن هر‌روزه‌ی فرودستان، تبدیل به تفکر سیاسی و سیاست‌ورزی روزمره شده است. آلن بدیو، یکی از یگانه‌ترین مومنان به حقیقت، با ایمانش به قدرت کمونیسم، در کتاب «فراسیاست: درباره‌ی سیاست حقیقت» بر بازگشت به سیاست در معنای آن کنشی تأکید دارد که فرمی از مبارزه‌ی بی‌امان است. بدیو در ایستادگی برابر سیطره‌ی سرمایه‌داری هار که رابطه‌ی انسان با تمام ارگان‌های زیستی را یا بالکل قطع کرده یا به شکل عجیبی مخدوش ساخته، به جای تفسیر جهان، اتصال فلسفه و سیاست را در مسیر تغییر جهان بازتعریف می‌کند. کتاب فراسیاست، بحثی‌ست پیرامون امکان‌هایی که باید سیاست را با حقیقت یکی می‌کرد و این امکان‌ها از جامعه‌ی انسانی سلب شده است. فیلسوف بزرگ زمانه‌ی ما، او که در هفت دهه فلسفه‌ورزی‌اش همواره بر آگاهی، گفت‎‌‌وگو و مبارزه تأکید داشته، در کتاب فراسیاست، جمعی از فیلسوفان مارکسیست نیمه‌ی دوم قرن بیستم را پیش رو گذاشته و با دست گذاشتن روی ویژگی‌های مبتنی بر سیاست حقیقت نزد آلتوسر، رانسیر و لازاروس، یکی از دقیق‌ترین خوانش‌ها و بازخوانی‌های فلسفه و سیاست رهایی‌بخش را عرضه می‌کند. فراسیاست (درباره‌ی سیاست حقیقت) - انتشارات نی