اعتراف من

بشر چیست؟ اثری ا‌ست خاص از نویسنده‌ی بزرگِ آمریکایی، مارک تواین، که برخی او را پدرِ ادبیاتِ آمریکا لقب داده‌اند. او هنگامی‌که ۶۳ سال داشت به نوشتنِ این کتاب مبادرت ورزید و نگارشِ آن را چندین سال (تا ۱۹۰۴) طول داد و سرآخر در ۱۹۰۶ آن را با تیراژ کم و بدون نام خود یا با نام مستعار منتشر نمود. مارک تواین در این کتاب، که آن را انجیل ِ خود، و شاخص‌ترین ِ آثارش می‌دانست از ماهیت و چیستیِ بشر یا انسان سخن می‌گوید و ایده‌ها و نظریاتِ خود را در بابِ زوایا و وجوهِ مختلف ِ ذات و سرشت آدمی بیان می‌کند. سبک ِ نوشتارِ این کتاب به صورت دیالوگی میانِ پیرمردی خردمند و یک جوان است. این گفتگو البته رگه‌ها و مایه‌های فلسفی دارد و تواین در قالبِ شخصیتِ پیرِ خردمند، نظریاتش را مطرح می‌کند. وی بر این باور است که انسان موجودی ا‌ست ماشین‌گونه که تحت تأثیر وراثت و محیط ساخته و پروارنده می‌شود و از این رو، کنش‌ها و اندیشه‌های آدمی شایستگی خاصی برای او به ارمغان نمی‌آورند. او در عین‌حال به نحو‌ی برساختِ شخصیت و منشِ انسان اشاره می‌کند، که به زعمِ او یا مادرزادی‌اند و یا برآمده از محیط ِ پیرامون، نحوه‌ی آموزش و پرورش و هرآنچه که با آنها هم‌نشینی و هم‌آموزی دارد. البته تواین انسان را موجودی تعلیم‌پذیر می‌داند که می‌توان با تعلیم و تربیت، او را به جهتِ مثبت یا منفی (خیر و شر) هدایت نمود اما در عین‌حال همچون روح غالبِ آن دوره از تحولاتِ سریعِ فنی و علمی، اراده‌ی آزاد و اختیار را در قاموس بشر نمی‌بیند، و تنها می‌تواند در مارپیچ‌های زندگیش به انتخاب‌هایی آزادانه مبادرت ورزد، همچون اسکی‌بازی که از چکاد ِ کوه به دره حرکت می‌کند و در عین‌حال که محیط و وضعیت و جوِ حاکمِ ناشی از میلیون‌ها قاعده، او را در طیِ مسیرِ اسکی، «ناگزیر» پیش می‌برند، اما هم‌اوست که به هرحال اسکی «می‌کند»، و انتخاب کرده که چنین کنشی را در چنین وضعیتی انجام دهد. مارک تواین از احساس غالبِ وجود آدمی سخن می‌گوید و آن را نیرومندترین احساسِ بشر می‌انگارد، چیزی که به هرحال در هر وضعیتی، بر او مسلط است و به ارضای خواسته‌ها و امیالش سوق می‌دهد. در گفتگویِ جاری و سیالِ پیرِ خردمند و مردِ جوان، که سبک و سیاقِ فلسفی و توجیهی دارد، پیرمرد بر ماشینی‌بودن و بی‌ارادگیِ بشر به معنای عام پا می‌فشرد و او را فقط واجدِ گزینش‌های آزادانه در بافتی از موجبیت‌ها می‌انگارد، اما جوان راضی نیست و از پیرِ خردمند مدام توجیه و دلیل می‌طلبد. مارک تواین، نویسنده‌ی نام‌دارِ آمریکایی، در سیِ نوامبرِ ۱۸۳۵ در فلوریدا و در خانواده‌ای پرجمعیت به دنیا آمد و در ۱۹۱۰ از دنیا رفت. او را با بزرگانی چون دانته و میلتون قیاس کرده‌اند.

این مجلد از دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد دربردارندۀ مقالات مرتبط با اخلاق است. در این جلد ١٥ مقاله گنجانده شده‌اند. این مقالات به حوزه‌های گوناگون اخلاق، به معنای عام کلمه، تعلق دارند. برخی مقالات در قلمروی فرااخلاق یا فلسفۀ اخلاق قرار می‌گیرند (مقالات «نسبی‌انگاری اخلاقی»، «ضدواقع‌گرایی اخلاقی»، «اخلاق ارسطو» و «اخلاق کانت»). بعضی مقالات دیگر در حوزۀ اخلاق هنجاری قرار می‌گیرند (مقالات «اخلاق باور»، «رویکردهای پدیدارشناسانه به اخلاق و تکنولوژی اطلاعات»، «اخلاق زنانه‌نگر»، «اخلاق زیستی زنانه‌نگر»، «اورلیوس» و «اپیکتتوس»).

بعضی مقالات به روان‌شناسی اخلاق تعلق دارند (مقالۀ «رویکردهای تجربی به روان‌شناسی اخلاق»). و برخی مقالات هم از آن‌جا که با توصیف و تحلیل مفاهیم و مقولات اخلاقی مهم سروکار دارند به هر دو حوزۀ روان‌شناسی اخلاق و اخلاق هنجاری مربوط‌اند (مقالات «بخت اخلاقی»، «مسئولیت اخلاقی»، «مسئولیت جمعی» و «عاملیت مشترک»).

به این ترتیب، با نظر به طبقه‌بندی یاددشده می‌توان گفت که خوانندگان این مجلد از دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد (جلد نهم) با بحث‌هایی متنوع در سه حوزه از حوزه‌های مهم اخلاق‌پژوهی (یعنی فرااخلاق یا فلسفۀ اخلاق، اخلاق هنجاری و روان‌شناسی اخلاق) آشنا خواهند شد.