انسان زیباشناس: گفت‌وگوهایی درباره‌ی هنر و زیباشناسی

معرفی کتاب در خدمت و خیانت زنان: گفتارهایی درباره‌ی زنان

پژوهشی در حوزه‌ی روان‌شناسی و مطالعات زنان که بیش از هر چیز خود زنان را محور بررسی‌های آسیب‌شناسانه قرار می‌دهد. کتاب در خدمت و خیانت زنان نوشته‌ی شهلا زرلکی بر خلاف پژوهش‌های مشابه، مردان را در زندگی و شرایط زیست زنانه مورد حمله قرار نمی دهد و تلاش می‌کند نگاهی متفاوت به مسائل فردی و اجتماعی زنان داشته باشد.

درباره‌ی کتاب در خدمت و خیانت زنان

مطالعه و پژوهش در مورد زنان در دهه‌های گذشته آن‌چنان وسیع و پردامنه بوده که امروز حوزه‌ی مستقلی به‌نام مطالعات زنان در اغلب کرسی‌های مطالعاتی ایجاد شده است؛ بااین‌وجود تکثر و تعدد مسائل مرتبط با زنان، از حوزه‌های روان‌شناختی گرفته تا ابعاد اجتماعی و سیاسی، باعث شده تا همچنان این زمینه‌ی پژوهشی محل گفتمان‌ها و سخن‌های بسیاری باشد و هرکدام به نحوی با رد یا قبول نظریه‌ای دیگر، بحث جدیدی را در حوزه‌ی زنان مطرح کنند. کتاب در خدمت و خیانت زنان نوشته‌ی شهلا زرلکی در میان انبوه کتاب‌هایی که در مورد زنان نوشته و منتشر می‌شوند، نگاه تازه‌ای را مطرح می‌کند و تلاش دارد تا آسیب‌شناسی زن را با تمرکز بر مسائل روان‌شناختی و اجتماعی خودش مورد نقد و بررسی قرار دهد؛ به همین علت در این کتاب کمتر به مسائلی همچون تبعیض‌های جنسیتی، ظلم آشکار مردان به زنان، فرهنگ مردسالارانه و برتری جمعیتی جنس مذکر بر جنس مؤنث پرداخته شده است. در این کتاب نویسنده می‌کوشد تا بر مسائل زیستی زنان تمرکز داشته باشد و آن‌ها را مورد واکاوی، بازنمایی و کندوکاو قرار دهد؛ همچنین تلاش شده تا در توصیف و تبیین نقطه‌نظرات، از تئوری‌ها و داده‌های مشهور روان‌شناسی و روان‌پزشکی کمک گرفته شود تا مبنایی تازه در زمینه‌ی پرداختن به جسم و روح زنان به‌ دست داده شود. در این کتاب با توجه به این‌که نظرات و دیدگاه‌های فمینیستی بخش عمده‌ای از مطالعات مربوط به زنان را تشکیل می‌دهد، نگاهی نقادانه و موشکافانه نیز به این دیدگاه‌ها صورت گرفته است. با توجه به این‌که نویسنده‌ی کتاب، خود یک زن است، طرح دیدگاه‌های انتقادی نسبت به ظرفیت جسمانی و روحی زنانه نکته‌ای قابل‌توجه است. بر همین مبنا نویسنده‌ی کتاب با پرداختن به نکاتی از جمله ازدواج، خواهرانگی، خیانت و هم‌جنس‌خواهی نوک پیکان بررسی‌های خود را نه عوامل بیرونی، بلکه «زن» و ویژگی‌های طبیعی او قرار داده است. کتاب در خدمت و خیانت زنان در چهار بخش تنظیم شده است. در بخش نخست که با عنوان «ازدواج، توهم یک ضرورت» نامیده شده به واکاوی ازدواج به مثابه‌ی یک هدف برای زنان پرداخته شده است. در بخش دوم با عنوان «گهواره‌اى که هر ماه ویران مى‌شود» حوزه‌های فیزیولوژیکی و تنانه‌ی زنان مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم با نام «در خدمت و خیانت زنان» روی مواردی هم‌چون ویژگی‌های جنسیتی، مادرانه و عواطف زن تمرکز شده است. در بخش پایانی نیز که با عنوان «جنس سوم» نام‌گذاری شده نتیجه‌گیری فصل‌های پیشین انجام شده است.

در بخشی از کتاب ماتیلدا می‌خوانیم

زنگ تفریح، خانم هانى یک‌راست به دفتر خانم ترانچبول رفت. به‌شدت هیجان‌زده بود! کمى پیش‌تر با دختر کوچولویى برخورد کرده بود که داراى هوش و استعدادى استثنایى بود؛ یا به‌نظر او این‌طور مى‌آمد. البته هنوز فرصت نکرده بود دقیقاً به میزان هوشش پى بِبرد، با وجود این، آن‌قدر تجربه داشت که بفهمد در چنین مواردى نباید دست روى دست گذاشت. فکر مى‌کرد مسخره است چنان کودکى را در جایى که امکان پیشرفت ندارد، به اَمانِ خدا رها کرد! معمولاً خانم هانى از مدیر مدرسه وحشت داشت و زیاد دور و بَرش آفتابى نمى‌شد. امّا در آن لحظه احساس مى‌کرد آماده است با هر خطرى روبه‌رو شود! درِ دفتر ترسناکش را زد. صداى غُرّشِ بَم و هولناک خانم ترانچبول بلند شد: «بیا تو!» خانم هانى رفت تو. امروزه بیش‌تر مدیرهاى مدرسه‌ها را با توجه به ویژگى‌هاى مثبت‌شان انتخاب مى‌کنند. آن‌ها شرایط کودکان را درک مى‌کنند، بچه‌ها را از تهِ دل دوست دارند، دلسوز و مهربان هستند، با انصافند و واقعاً به امرِ آموزش علاقه‌مندند. امّا خانم ترانچبول...، دریغ از آن‌که یکى از این ویژگى‌ها را داشته باشد! و خدا مى‌داند چه‌طور خود را در این سِمَت جا زده بود! گذشته از همه‌ى این‌ها، زن بسیار قوى و با ابهّتى بود! ظاهراً زمانى ورزشکار مشهورى بود و حتى حالا هم ماهیچه‌هاى پهلوانانه‌اى داشت! این ماهیچه‌هاى قوى در گردنِ کلفت، شانه‌هاى بزرگ، مچِ دست‌هاى عضلانى و ساق پاهاى قدرتمندش به‌خوبى دیده مى‌شد. هرکس چشمش به خانم ترانچبول مى‌افتاد، احساس مى‌کرد او مثل آب خوردن مى‌تواند میله‌هاى آهنى را خم و دفتر قطور راهنماى تلفن را از وسط نصف کند! متأسفانه در چهره‌اش هم هیچ نشانى از زیبایى یا سرزندگى دیده نمى‌شد. چانه‌اى لجوج و سرسخت، دهانى بى‌رحم و چشمانى ریز و خودپسند داشت.