اوریکس وکریک

مردم ایران در سال ٥٥٠ پیش از میلاد از گمنامی در‌آمدند و امپراتوری بزرگی به‌وجود آوردند. تنها در ظرف دو دهه، سپاه بسیار منضبط ایران زیر فرمان کوروش‌کبیر از جایی که امروز جنوب غربی ایران است به پیشروی پرداخت تا پادشاهی‌ای را پدید آورد که تمام پادشاهی‌های دیگری را که پیش از آن سربرآورده بودند کوچک جلوه دهد. و تنها در ظرف دو دهه دیگر، داریوش دوم مرزهای ایران را وسعت داد تا یک امپراتوری پدید آورد که وسعت آن ٢/٦ میلیون کیلومتر مربع بود، که امروزه بخش عمده آن را خاورمیانه می‌نامند. اما بزرگی ایران باستان تنها با وسعت آن ارزیابی نمی‌شد. شاهان قلمرو خود را باشکوه و عظمت نگه می‌داشتند، کلانشهرهایی را می‌ساختندکه به لحاظ استراتژیکی در سرتاسر امپراتوری واقع شده بودند. کاخ‌های باشکوهی بنا می‌کردندکه خانواده‌های اشرافی را در خود جامی‌دادند و پرستشگاههایی به احترام خدای ایرانیان برپا می‌داشتندکه اهورا مزدا، به معنای «آن که بر همه چیز آگاه است» نام داشت

اپرای مردان سبیل استالینی رمانی اجتماعی ـ‌ سیاسی است با محوریت کودتای ٢٨ مرداد سال ١٣٣٢. این رمان در سه فصل و با سه نگاه نسبت این حادثه بزرگ و تأثیرگذار تاریخ معاصر نوشته شده است و جانمایه زندگی از سطرهای غبارگرفته خاطرات و نقل‌ها و اسناد سربرآورده و دوان‌دوان چهره انسان‌های مرحله گذار ایرانی را ترسیم نموده. رمان از سور و سات عروسی توران شاهی شروع می‌شود و با مواجهه او و نامزدش، آبنوس با حوادث قبل و بعد کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ همراه می‌شود و... و در نهایت کشمش‌ها و دغدغه‌های زندگی اصغر خالدار همراه می‌شود تا دو ریل موازی، قطارهای زندگی این دو شخصیت را به مقصد نهایی ببرد. در قسمتی از کتاب می‌خوانیم: «سال تحصیلی دیگر نرفته‌ام سنگر. می‌خواستم خودم را منتقل کنم تهران تا بیشتر پیش آبنوس باشم. وزارتخانه هم بهم ریخته است. امروز می‌گویند؛ باشد، فردا می‌گویند؛ برو شمیرانات، پس‌فردا هم باز می‌گویند؛ توی شاه‌پسند سنگسر نیروی جایگزین نداریم، باید برگردید سنگسر. ظهر نشده، به خانه مادر تلفن می‌زنند که فردا صبح وزارتخانه باشم تا محل خدمت جدید را معرفی کنند. به سرم زده، درس و مدرسه را ول کنم و به خانه و زندگی‌ام برسم. آبنوس هم کسی را می‌خواهد که کنارش باشد. از دیشب، میهمان آمدند خانه‌مان. سه نفر بودند. آبنوس طوری از من بابت میهمانی‌های رسیده عذرخواهی می‌کرد که از خودم خجالت کشیدم. میهمان‌ها که آمدند، آبنوس مثل همیشه لگن آب را برد جلوی پایشان گذاشت و ازشان اجازه خواست پایشان را بشوید. آن یکی‌شان که چهار شانه و پُر قد و هیکل‌تر از بقیه بود و بهش می‌خورد نظامی باشد و امروز بهم گفت اسمش روزبه خسروانی است، دست آبنوس را گرفت و گفت: «ما همه تلاشمون اینه کسی پای دیگه رو نشوره!» آبنوس خندید و گفت: «یه رسمه! پدر مرحومم واسه مهموناش می‌کرد!» خسروانی خندید و گفت: «پس بیا رسمو بشکن، من پای تو رو بشورم!»

برای شناخت درست پویایی اندیشۀ سهراب سپهری باید از آن دریافت تکراری و تقلیدی فراتر رفت که بودیسم یا نوعی از عرفان را همچون قالب و ابزاری برای توضیح سراسر اندیشه‌ورزی‌ها و سروده‌های او به کار می‌گیرد. نوشته‌های پرشماری که، با آن نگاه کلیشه‌ای، از هنگام ظهور سهراب در پهنۀ شعر و ادب دربارۀ او منتشر شده‌اند اکنون همچون شاخ و برگ درختی تناور چنان بر خوانش اشعار او سایه افکنده‌اند که دیدن گسست‌ها و جهش‌های سرنوشت‌ساز تفکر سهراب بسیار دشوار شده است. هنگام آن فرا رسیده است که نگاه تازه‌تر و دقیق‌تری به شعر و زندگی او، به عبارت‌های درخشانِ سروده‌ها و تجربۀ زیسته‌اش بیفکنیم. شاید برای فهم بهتر سهراب، دیگر نه پی آواز حقیقت، که همچون خود او و همراهش باید دوید تا تهِ بودن.

یوزف‌ ولسکی‌ لهستانی‌ اکنون‌ دهه‌ نهم‌ عمر پربار خود را می‌گذراند. وی‌ قدیمی‌ترین‌ و بی‌گزاف‌ بزرگ‌ترین‌ کارشناس‌ تاریخ‌ اشکانی‌ در جهان‌ است‌. او از دهه‌ ١٩٣٠ تاکنون‌ بیش‌ از پنجاه‌ کتاب‌ و مقاله‌ در باره‌ اشکانیان‌ منتشر کرده‌ است‌ و بسیاری‌ از نظریه‌های‌ آغازین‌ او درباره‌ اشکانیان‌ با کشفیات‌ بعدی‌ باستان‌شناختی‌ تأیید شده‌ است‌. تاکنون‌ از این‌ اشکانی‌شناس‌ بزرگ‌ اثری‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ ترجمه‌ نشده‌ است‌ و