ایران عصر صفوی

معرفی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد هفتم: سده‌ی نوزدهم

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد هفتم: سده‌ی نوزدهم به ویراستاری سی. ال. تن، می‌کوشد به چند جنبش و مکتب فکری تأثیرگذار قرن نوزدهم بپردازد و ایده‌های محوری آنان را توضیح دهد. این کتاب که بخشی از مجموعه‌ی ده‌جلدی راتلج محسوب می‌شود، مکاتبی همچون فایده‌باوری، پوزیتیویسم و پراگماتیسم را معرفی و آرای فیلسوف‌های مهم آن دوره، ازجمله نیچه، کنت و جان استورات میل را تشریح می‌کند.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد هفتم: سده‌ی نوزدهم

در قرن هجدهم، فیلسوفی در بریتانیا ظهور کرد که تقریباً ایده‌ی متفاوت‌تری نسبت به هم‌عصرانش داشت. جرمی بنتام برخلاف سنت روشنگری یا جریان غالب ایده‌آلیسم از نوعی نگرش فایده‌باور صحبت می‌کرد. او این موضوع را مطرح کرد که فرد باید همیشه کاری را انجام دهد که بیشترین سود و مطلوبیت برای همگان را به دنبال دارد. در این نگرش نتیجه‌گرا، درستی یا نادرستی با پیامد کارها سنجیده می‌شود؛ اگر برای ما لذت و سود و خوشبختی و خوشحالی و خیر و مزیت داشت، آن کار درست است، حتی اگر ذاتاً شرارت‌بار باشد. در قرن نوزدهم، دیگر فیلسوف انگلیسی، جان استوارت میل ایده‌های بنتام را پی گرفت و تا حدودی آن را شرح و بسط داد. برای مثال بین لذت‌های متعالی و پست تفاوت قائل شد و موضوع انتخاب آزاد را پیش کشید. فلسفه‌ی فایده‌باوری، در همان زمان با انتقاد ایده‌آلیست‌ها مواجه شد. بااین‌وجود در برهه‌ای تأثیر زیادی بر سیاست عمومی و مفهوم دموکراسی داشت، اگرچه تنها جنبش مهم این سده نبود، بلکه دو جریان مهم دیگر هم شکل گرفته بودند: پوزیتیویسم فرانسوی و پراگماتیسم آمریکایی. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد هفتم: سده‌ی نوزدهم (Routledge History of Philosophy Volume VII: The Nineteenth Century)، با تمرکز بر روی قرن نوزدهم، می‌کوشد تحولات فلسفی این دوره‌ی تاریخی را مرور و چند نمونه از اتفاقات تأثیرگذار آن را تشریح کند. جلد ششم مجموعه‌ی راتلج، به جنبش اصلی این قرن، یعنی ایده‌آلیسم آلمانی پرداخته بود. جلد پیش رو در ادامه‌ی کتاب پیشین، تلاش می‌کند فلسفه‌های حاشیه‌ای‌تر،‌ اما جریان‌ساز سده‌ی نوزدهم را معرفی نماید. مکاتبی که برخی از آن‌ها همچنان محل بحث و نظر هستند. از ویژگی‌های مهم قرن نوزدهم، پیشرفت علوم و ریاضیات و تخصصی‌تر شدن آن‌ها بود. در همین قرن بود که برخی از رشته‌ها مثل جامعه‌شناسی یا روانشناسی شکل گرفتند که بر فلسفه هم تأثیر داشتند. آگوست کنت، بنیان‌گذار رشته‌ی جامعه‌شناسی، کسی بود که ایده‌ی فلسفی مهم و جدلی پوزیتیویسم را مطرح کرد. کنت با گذر از مرحله‌ی الهیات و فلسفه، اعتقاد داشت عصر جدید متکی بر روش‌های علمی تجربی است و تأکید داشت هر چیزی که نتوان در موردش تحقیق و اثباتش کرد، اعتباری نخواهد داشت. او با رد کردن متافیزیک و شهود، در برابر ایده‌آلیسم ایستاد. اتفاق بزرگ این قرن اما نظریه‌ی تکامل داروین و زیست‌شناسی او بود که علم را کاملاً تکان داد. پراگماتیسم آمریکایی از دل همین نظریه سربرآورد. این پدیده که اساساً واکنشی به عقل‌گرایی سنتی بود، بر تجربه و تحقیق اصرار داشت و تأکید می‌کرد که برای سنجش یک موضوع، به‌جای ارائه‌ی نظریه و استدلال بی‌فایده، باید نتیجه‌ی عملی و فایده‌ی آن را بررسی کرد. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد هفتم: سده‌ی نوزدهم، در ادامه‌ی بحث‌هایش موضوع این جنبش‌های علمی را هم پیش می‌کشد و هرکدام را به‌تفصیل بررسی می‌نماید. همچنین به چهره‌هایی مثل نیچه، دیلتای و برادلی می‌پردازد و ایده‌های آنان را توضیح می‌دهد. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد هفتم: سده‌ی نوزدهم را سی. ال. تن (C. L. Ten) ویراستاری کرده و نشر چشمه با ترجمه‌ی حسن مرتضوی منتشر ساخته است.

معرفی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه، جریان فلسفی قرون پنجم تا هفدهم میلادی را پی می‌گیرد و می‌کوشد ایده‌ها و مکاتب فکری این دوران را تشریح کند. این کتاب، فلسفه‌های اسلامی، یهودی و لاتینی قرون‌وسطی را به‌تفصیل بررسی کرده و آرا و اندیشه‌های فیلسوف‌های تأثیرگذاری مثل ابن‌سینا، این میمون، آبلار، آکویناس و گنتی را معرفی می‌نماید. این اثر از مجموعه‌ی ده‌جلدی راتلج است و ویراستاری آن را جان مارنبون بر عهده داشته.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه

چند سده پس از شکل‌گیری مسیحیت، این دین توانست به بخش زیادی از کشورهای دنیا نفوذ کند و به جریانی غالب و مسلط تبدیل شود. این روند که تقریباً از قرن پنجم میلادی شروع شده بود توانست تمام شئون فرهنگی و علمی، از جمله فلسفه را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. فلسفه‌ی این برهه بیش از همیشه به مذهب و دین گرایش یافت و در خدمت تبیین ایده‌های الهی قرار گرفت، اما مسیحیت تنها گرایش فلسفی آن زمان نبود. جریان‌های اسلامی و یهودی هم نسبتاً قدرت داشتند. گرچه محدوده‌ی آن‌ها تنها به کشورهای اسلامی و عربی محدود بود، اما عمیقاً بر روی اندیشه‌ی غربی تأثیرگذار بودند. بااینکه این فلسفه‌ها به زبان‌های متفاوتی رواج داشتند (فارسی، عربی، عبری و لاتینی)، اما تاریخ‌شناسان همه‌ی آن‌ها را زیر یک چتر، یعنی فلسفه‌ی سده‌های میانه جمع می‌کنند. این به خاطر سه ویژگی مشترکی است که آن‌ها را به هم پیوند می‌داد: اول اینکه همگی از سنت یونانی ریشه می‌گرفتند؛ دوم، در مسیر تکاملشان عمیقاً درهم‌تنیده و به یکدیگر وابسته شده بودند؛ و در نهایت اینکه ایده‌ی محوری هر سه حول خدا، یکتاپرستی و الهیات می‌گشت. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه (Routledge History of Philosophy Volume III: Medieval Philosophy)، دقیقاً به تحولات همین دوران اشاره دارد و می‌کوشد آن‌خت را مرور و تحلیل کند. این مجلد بحث خود را از دوران پس از آگوستین قدیس شروع می‌کند و تا ابتدای قرن هفدهم پیش می‌رود. در این میان، روند شکل‌گیری، شکوفایی و افول هر یک از سنت‌های اسلامی/عربی، یهودی، و لاتین/مسیحی را بررسی می‌کند. قرون‌وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اخلاقی از سیاه‌ترین دوران‌های بشری بود. با وقوع رنسانس، انسان غربی تلاش زیادی کرد تا تمام محصولات و باقی‌مانده‌های آن عصر را از بین ببرد. و یکی از پیامدهای این رفتار نادیده گرفتن فلسفه‌ی سده‌های میانه بود. قرن‌ها طول کشید تا محققان به اهمیت آرای آن برهه پی ببرند و سعی نمایند بی‌طرفانه در موردش صحبت کنند. آن‌ها فهمیدند که بسیاری از فلاسفه‌ی آن سده‌ها، مثل ابن‌سینا، این میمون، آکویناس، آبلار یا گنتی، اندیشمندان بزرگی بودند و ایده‌های قابل‌توجهی را مطرح می‌کردند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه، با همین دیدگاه کوشیده نگاهی منصفانه و کنجکاوانه به آن زمان داشته باشد و به دور از هر سوءگیری و قضاوتی آن اندیشه‌ها را مرور کند. نویسندگان این کتاب به جنبه‌های متفاوت و گسترده‌ی قرون‌وسطی می‌پردازند و تلاش می‌کنند به کنه ایده‌های آن زمان پی ببرند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه را جان مارنبون (John Marenbon) ویراستاری، حسن مرتضوی ترجمه و نشر چشمه چاپ کرده است.

نویسنده دکتر اللهیار خلعتبری، دکتر محبوبه شرفی مترجم ———— نوبت چاپ 15 تعداد صفحات 142 نوع جلد شومیز قطع وزیری