باغ‌ گمشده‌

پاپیلو با آغازی تأثیرگذار و قوی به خواننده وعدۀ خواندن داستانی متفاوت و جذاب را می‌دهد. کتاب داستان زندگی رعنا و زندگی پرفرازونشیبش روایت می‌کند. حاجی‌علیان از یأس‌ها، امیدها و دغدغه‌های رعنا و از آنچه او از نوجوانی تا بزرگسالی و در نهایت در مقام یک مادر با آن رو‌به‌روست می‌نویسد. از دیرباز بازخوانی چهرۀ درونی و سیرت قاتلان از سوژه‌های مورد علاقۀ نویسندگان و مخاطبان ادبیات بوده و حاجی‌علیان در این اثر نگاهی متفاوت به این سوژه دارد. جذابیت‌های زندگی قاتلان زن این سوژه را جذاب‌تر می‌کند و قتل‌های سریالی همیشه مخاطبان خاص خود را دارد. پاپیلو روایت قاتلی سریالی در جامعۀ امروز ایران است. حاجی‌علیان تلاش کرده برای رعنا قهرمان داستانش لحنی منحصربه‌فرد خلق کند، پس دست به شخصیت‌پردازی ماهرانه‌ای زده. روان‌شناسی شخصیت در کنار کاووش شیوۀ ارتکاب به جرم متفاوت، از ویژگی‌های این رمان پرتعلیق است. علاوه بر این‌ها، روایت خوش‌ریتم، قدرت بیان و فرم خلاقانۀ آن کتاب را به اثری خواندنی و درخور توجه تبدیل می‌کند.

وقوع جنگ همیشه و در هر حالتی اجتناب‌ناپذیر است. به هر حال رخ می‌دهد و با خود رعب و وحشت و نیستی و آوارگی می‌آورد. رمان آنچه با خود حمل می‌کردند گونه‌ای از داستان است که واقعیت و خیال با هم پیوند می‌خورد و در آن تصویری از واقعیت جنگ به طور کلی روایت می‌شود: «ستوان یکم «جیمی کراس» با خود نامه‌هایی حمل می‌کرد از دختری به نام مارتا، دانشجوی سال سوم کالج ماونت سیبسچن در نیوجرزی. نامه‌ها عاشقانه نبودند ولی ستوان کراس امیدوار بود و نامه‌ها را تا کرده بود و درون پلاستیکی در ته کوله‌پشتی‌اش نگهداری می‌کرد. عصرها دیر وقت، پس از راهپیمایی روزانه و کندن سنگر، دست‌ها را با آب قمقمه می‌شست، نامه‌ها را بیرون می‌آورد و با نوک انگشت نگه می‌داشت و آخرین ساعت روشنایی را به خیالپردازی می‌گذراند. در خیال خود سفرهای اردویی عاشقانه‌ای به کوهستان وایت در نیوهمپشر تجسم می‌کرد. گاهی هم لبه چسب‌دار پاکت را که لابد جای زبان نویسنده بر آن مانده بود با زبان لمس می‌کرد. بیش از هر چیز دلش می‌خواست که مارتا همان طور که او دوستش داشت دوستش بدارد، ولی لحن نامه‌ها بیشتر دوستانه بود و در آن‌ها از عشق خبری نبود.» «تیم اوبراین» در این اثر، ضرباهنگ‌های نبض مانند و مخاطره‌های عصب خردکن جنگ را به نحوی تصویر می‌کند که در صدر فهرست بهترین آثاری جا می‌گیرد که در باره هر جنگی نوشته شده است. روایت در این کتاب در مدارهایی دایره شکل می‌چرخد، و بازگویی رویدادها، رقص خاطره را‌ در ذهن خواننده شکل می‌دهد: «آنچه حمل می‌کردند بیشتر به نیازهایشان بستگی داشت. این نیازها یا نیمه نیازها عبارت بودند از قوطی بازکن، چاقوهای جیبی، قرص‌های الکل جامد، ساعت مچی، کارت شناسایی، مواد دورکننده حشره و... .» واشینگتن پست درباره این کتاب می‌نویسد: «ترس و عشق و نفرت و بی‌رحمی و شفقت چنان زنده در این کتاب تصویر شده‌اند که مرد می‌خواهد که با خواندن آن دنبال دستمال نگردد.»

دمیتری مرشکفسکی نویسنده نامدار روس و پرچمدار مکتب سمبولیسم در ادبیات این کشور با استفاده از منابع عصر خویش زندگی لئوناردو را در داستانی گردآورده که پس از صد سال هنوز هم بی‌رقیب و بی‌همتاست. نویسنده با قلمی توانا و در قالبی پرنقش و نگار از پس و ورای «اسطوره» لئوناردو به شخصیت و ذات درون این بزرگمرد می‌پردازد و هنرمند را در مقاطع گوناگون زندگی‌اش ـ از نوجوان تشنه علم و آموزش تا پژوهشگر پرجوش و خروش ریاضیات و هنر و حکیمی که در خفا و به رغم ممنوعیت و خطر بدن انسان را کالبدشکافی می‌کند ـ می‌کاود.   نقدی بر این کتاب