باغ‌ گمشده‌

عزازیل رمانی از یوسف زیدان مصری است، شامل سی طومار که از زبان سریانی به عربی ترجمه و در سال ٢٠٠٨ منتشر شد. طومارها در یک جعبۀ چوبی مهر و موم‌شده در خرابه‌های باستانی در نزدیکی حلب در سوریه و در وضعیت خوبی کشف شدند. وقایع این رمان در قرن پنجم میلادی در مصر علیا، اسکندریه و شمال سوریه رخ می‌دهد؛در فضای پس از پذیرش مسیحیت از جانب امپراتوری روم، کشمکش فرقه‌ای بزرگان کلیسا از یک سو و نوکیشان از سوی دیگر،و بت‌پرستی‌ای که رو به افول است. این رمان زندگی‌نامه هیپا راهب مسیحی مصری است که در دوره پرتلاطمی از تاریخ کلیسای مسیحی می‌زیست، دوره‌ای که اختلافات گسترده‌ای بین کلیساهای اصلی به دلیل اختلاف بر سر ماهیتشان به وجود آمد. این رمان برنده جایزه بوکر عربی در سال ٢٠٠٩ و جایزه بریتانیایی "آنوبی" برای بهترین رمان ترجمه‌شده به انگلیسی در سال ٢٠١٢ شد.

شورشیان‌ آرمانخواه‌، گزارش‌ فشرده‌ و مستندی‌ از تاریخ‌ جنبش‌ چپ‌ مارکسیستی‌ را در ایران‌ از ١٣٢٠ تا ١٣٦٢ (که‌ آخرین‌ سازمان‌های‌ مارکسیستی‌ فروپاشید) دربر می‌گیرد. نویسنده‌ کوشیده‌ است‌ با پیروی‌ از روش‌شناسی‌ علمی‌ فرایند جنبش‌ چپ‌ و فراز و فرودهای‌ آن‌ را در متن‌ تاریخ‌ معاصر ایران‌ گزارش‌ کند و از آن‌ مهم‌تر به‌ پی‌کاوی‌ علل‌ ناکامی‌ چپ‌ در ایران‌ بپردازد. کتاب‌ بیش‌تر به‌ دوره‌ تاریخی‌ پس‌ از کودتای‌ ٢٨ مرداد تا فروپاشی‌ کامل‌ چپ‌ مارکسیستی‌ در نیمه‌ دهه‌ ١٣٦٠ تأکید دارد و این‌ دوره‌ای‌ است‌ که‌ در سایر کتاب‌های‌ تاریخ‌ بسیار کم‌تر به‌ آن‌ پرداخته‌ شده‌ است‌. در مورد فعالیت‌ و کارنامه‌ چپ‌ در دوران‌ پس‌ از انقلاب‌ نیز شاید تا کنون‌ گزارشی‌ تاریخی‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ منتشر نشده‌ باشد. شورشیان‌ آرمانخواه‌، نه‌ تنها بازیگران‌ اصلی‌ صحنه‌ (احزاب‌ و سازمان‌های‌ عمده‌)، بلکه‌ بازیگران‌ فرعی‌ و حاشیه‌ای‌ (گروه‌ها و هسته‌های‌ کوچک‌ مارکسیستی‌) را نیز (چه‌ آن‌ها که‌ در داخل‌ کشور فعالیت‌ داشتند و چه‌ آن‌ها که‌ زیستگاهشان‌ خارج‌ از کشور بود) دربر می‌گیرد. مهم‌ترین‌ و ارزشمندترین‌ ویژگی‌ کتاب‌ (چنان‌ که‌ از عنوان‌ دومش‌ پیداست‌) این‌ است‌ که‌ به‌ کاوش‌ و بررسی‌ علل‌ شکست‌ و ناکامی‌ چپ‌ در ایران‌ به‌ ویژه‌ فروپاشی‌ نهایی‌اش‌ در دهه‌ ١٣٦٠ می‌پردازد. مازیار بهروز مدت‌ سه‌ سال‌ استاد مدعو در دانشگاه‌ کالیفرنیا در برکلی‌ بوده‌ است‌ و اکنون‌ استادیار دانشگاه‌ ایالتی‌ سان‌فرانسیسکو است‌.

مارگارت اتوود می‌گوید: «هنگامی‌که‌ حوادث‌ اولیه‌ داستان‌ در ذهنم‌ شکل‌ گرفت‌ و مشغول‌ نگارش‌ اوریکس‌ و کریک‌ بودم‌، در واقعیت‌ این‌ حوادث‌ داشت‌ به‌ وقوع‌ می‌پیوست‌، حادثه‌ یازدهم‌ سپتامبر و پس‌ از آن‌ انتشار میکروب‌ سیاه‌زخم.» تمامی‌ اتفاقات‌ این‌ رمان‌ خواندنی‌ در سال‌های‌ پایانی‌ قرن‌ ۲۱رخ‌ می‌دهد. اتوود با دقتی‌ مثال‌زدنی‌ گزارشی‌ از جهانی‌ می‌دهد که‌ ما در آن‌ زندگی‌ می‌کنیم‌. او آن‌قدر خواندنی و پٌرکشش این گذشته در آینده را روایت کرده که خواننده را کاملاً درگیر می‌کند تا کتابی با این حجم را یک‌نفس بخواند. بی‌جهت نیست که نام این اثر در فهرست نهایی جوایز متعددی در سال ٢٠٠٣ جای داده شد.