برهنه در باد

هنوز که هنوز است روان‌شناسان جوابی قطعی به این سوالِ قدیمی نداده‌اند: استعداد مهم‌تر است یا تمرین؟ جان واتسون، بنیان‌گذار مکتب رفتارگرایی، در یکی از کتاب‌های خود، در ردّ نظریۀ استعداد ذاتی نوشت: "یک‌دوجین نوزاد سالم، خوش‌نقش و دنیایی را که خودم تعیین کرده‌ام به من بدهید تا بزرگشان کنم؛ من تضمین خواهم کرد که هر کدام را به طور تصادفی انتخاب کنم و به او آموزش بدهم تا صرف‌نظر از استعدادها، علایق، تمایلات و قابلیت‌هایش، و شغل و نژاد اجدادش، تبدیلش کنم به هر قِسم متخصصی که بخواهم اعم از پزشک، وکیل، هنرمند، تاجر عمده، و، بله، حتی دزد و گدا.

" روان‌شناسان به خیلی از سوالات دیگر هم هنوز جواب قطعی نداده‌اند؛ مثلا این‌که چرا مردان در ریاضیات،‌ علوم محض، و حتی شطرنج نسبت به زنان عملکرد بهتری دارند. و آیا اصلا عملکرد مردان بهتر است؟ از نظر بابی فیشر "همۀ زن‌ها ضعیف‌اند، همه‌شان. آن‌ها در قیاس با مردها احمق‌اند. راستش، نباید شطرنج بازی کنند." کاسپاروف هم در مصاحبه‌ای گفته بود: "یک شطرنج واقعی داریم و یک شطرنج زنان. شطرنج مناسب زنان نیست. این جنگ است. یک جنگ بزرگ. به درد زن‌ها نمی‌خورد."

وقتی روان‌شناسی دست می‌گذارد روی ورزشی شبیه شطرنج، یقین داشته باشید بحث‌هایی که در مطالبش مطرح می‌کند، جدا از این‌که خواندنی‌ست، خواننده را ساعت‌ها به فکر فرو می‌برد. نویسنده در این کتاب از تبعیض‌های جنسیتی سخن گفته تا روان‌شناسیِ چشم‌بسته بازی کردن. از سقف شیشه‌ای گفته که مانع نامرئیِ پیشرویِ زنان است تا زیباییِ شطرنج به دلیل تعداد زیادِ احتمالاتِ پیش رو. کتاب روان‌شناسیِ شطرنج فقط به شطرنج ربط ندارد، کتابی جامع است دربارۀ جامعه، تمرین، استعداد و تبعیض.

پدیده‌هایی‌ که‌ در این‌ کتاب‌ بررسی‌ می‌شوند، از زمان‌های‌ بسیار دور شناخته‌ شده‌ بوده‌اند، آنچه‌ امروزه‌ «مانیتیسم‌»، «هیپنوتیسم‌»، «تلقین‌»، «تله‌پاتی‌» و... می‌نامیم‌. در گذشته‌های‌ دور، بخش‌ تجربی‌ علم‌ اسرارآمیزی‌ را در هند، کلده‌ و مصر تشکیل‌ می‌داد که‌ به‌ اعضای‌ طبقه‌ ممتاز جامعه‌ اختصاص‌ داشت‌، کسانی‌ چون‌ کاهنان‌، دولتمردان‌، و طبیبان‌ که‌ در این‌ زمینه‌ کار آزموده‌ بودند راز تواناییشان‌ را نسل‌ به‌ نسل‌ منتقل‌ کردند. «پل‌ ژاگو» که‌ برای‌ خواننده‌ فارسی‌ زبان‌ چندان‌ غریب‌ نیست‌، این‌ مجلد را به‌ ٥ کتاب‌ تقسیم‌ کرده‌ است‌. کتاب‌ اول‌: بررسی‌ مختصر چهار عنصر تأثیرگذاری‌ و نفوذ (شخصی‌) کتاب‌ دوم‌: دوره‌ عملی‌ دستیابی‌ به‌ پدیده‌های‌ رایج‌ مانیتیسم‌ و هیپنوتیزم‌، کتاب‌ سوم‌: پدیده‌های‌ فراروانی‌ استثنایی‌. کتاب‌ چهارم‌: واسطه‌گری‌ و کتاب‌ پنجم‌ شامل‌ کاربرد مانیتیسم‌، تلقین‌ و تأثیر روانی‌ در درمان‌ بیماری‌ها.

مجموعه جدید«مدرسه نابودکنندگان اژدها» ماجراهای جالب «ویگلاف» پسربچه‌ای را روایت می‌کند که از دست برادرانش کتک می‌خورد و توسط پدر و مادرش استثمار می‌شود. یک روز، خواننده دوره‌گردی به او می‌گوید که یک قهرمان به دنیا آمده است ولی ویگلاف در زندگی‌اش کاری به جز سابیدن ظرف‌ها و غذا دادن به خوک‌ها بلد نیست. ویگلاف اعلامیه‌ای را که بر روی درخت اعلانات زده شده می‌بیند و به ناگاه زندگی‌اش تغییر می‌کند چرا که او تصمیم گرفته وارد مدرسه نابودکنندگان اژدها بشود و راه و رسم کشتن اژدها را یاد بگیرد. اما مشکل بزرگی که سر راه اوست این است که او حتی نمی‌تواند به یک عنکبوت آسیب برساند چه برسد به یک اژدهای غول‌پیکر! خوشبختانه او که در مدرسه دوستان خوبی پیدا کرده حالا یک سلاح مخفی نیز دارد. او بلد است که از مغز خود استفاده کند. مجموعه «نابودکنندگان اژدها» داستان‌های جالبی هستند که همه چیز را به شوخی می‌گیرند و هیچ‌چیز در این داستان‌ها از شوخی در امان نیست: خانواده ویگلاف، برادران کودن و تنبلش که مدام کتک‌کاری می‌کنند، پدر خانواده و معلم‌ها و . . . داستانهایی پر از خنده و شوخی که حتی سخت‌گیرترین خوانندگان را علاقه‌مند می‌کند. «فرزانه مهری» مترجم این کتاب‌ها در کارنامه کاری خود ترجمه 7 جلدی مانولیتوها را دارد که از ترجمه آنها در شورای کتاب کودک (بهمن 86) تقدیر به عمل آمد. همچنین کتاب «مامی جون کم حافظه» نوشته هروه ژوان در چهارمین دوره جشنواره کتاب‌های برتر انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان به عنوان کتاب برگزیده انتخاب شد.