برگزیده متون فلسفی

بشر چیست؟ اثری ا‌ست خاص از نویسنده‌ی بزرگِ آمریکایی، مارک تواین، که برخی او را پدرِ ادبیاتِ آمریکا لقب داده‌اند. او هنگامی‌که ۶۳ سال داشت به نوشتنِ این کتاب مبادرت ورزید و نگارشِ آن را چندین سال (تا ۱۹۰۴) طول داد و سرآخر در ۱۹۰۶ آن را با تیراژ کم و بدون نام خود یا با نام مستعار منتشر نمود. مارک تواین در این کتاب، که آن را انجیل ِ خود، و شاخص‌ترین ِ آثارش می‌دانست از ماهیت و چیستیِ بشر یا انسان سخن می‌گوید و ایده‌ها و نظریاتِ خود را در بابِ زوایا و وجوهِ مختلف ِ ذات و سرشت آدمی بیان می‌کند. سبک ِ نوشتارِ این کتاب به صورت دیالوگی میانِ پیرمردی خردمند و یک جوان است. این گفتگو البته رگه‌ها و مایه‌های فلسفی دارد و تواین در قالبِ شخصیتِ پیرِ خردمند، نظریاتش را مطرح می‌کند. وی بر این باور است که انسان موجودی ا‌ست ماشین‌گونه که تحت تأثیر وراثت و محیط ساخته و پروارنده می‌شود و از این رو، کنش‌ها و اندیشه‌های آدمی شایستگی خاصی برای او به ارمغان نمی‌آورند. او در عین‌حال به نحو‌ی برساختِ شخصیت و منشِ انسان اشاره می‌کند، که به زعمِ او یا مادرزادی‌اند و یا برآمده از محیط ِ پیرامون، نحوه‌ی آموزش و پرورش و هرآنچه که با آنها هم‌نشینی و هم‌آموزی دارد. البته تواین انسان را موجودی تعلیم‌پذیر می‌داند که می‌توان با تعلیم و تربیت، او را به جهتِ مثبت یا منفی (خیر و شر) هدایت نمود اما در عین‌حال همچون روح غالبِ آن دوره از تحولاتِ سریعِ فنی و علمی، اراده‌ی آزاد و اختیار را در قاموس بشر نمی‌بیند، و تنها می‌تواند در مارپیچ‌های زندگیش به انتخاب‌هایی آزادانه مبادرت ورزد، همچون اسکی‌بازی که از چکاد ِ کوه به دره حرکت می‌کند و در عین‌حال که محیط و وضعیت و جوِ حاکمِ ناشی از میلیون‌ها قاعده، او را در طیِ مسیرِ اسکی، «ناگزیر» پیش می‌برند، اما هم‌اوست که به هرحال اسکی «می‌کند»، و انتخاب کرده که چنین کنشی را در چنین وضعیتی انجام دهد. مارک تواین از احساس غالبِ وجود آدمی سخن می‌گوید و آن را نیرومندترین احساسِ بشر می‌انگارد، چیزی که به هرحال در هر وضعیتی، بر او مسلط است و به ارضای خواسته‌ها و امیالش سوق می‌دهد. در گفتگویِ جاری و سیالِ پیرِ خردمند و مردِ جوان، که سبک و سیاقِ فلسفی و توجیهی دارد، پیرمرد بر ماشینی‌بودن و بی‌ارادگیِ بشر به معنای عام پا می‌فشرد و او را فقط واجدِ گزینش‌های آزادانه در بافتی از موجبیت‌ها می‌انگارد، اما جوان راضی نیست و از پیرِ خردمند مدام توجیه و دلیل می‌طلبد. مارک تواین، نویسنده‌ی نام‌دارِ آمریکایی، در سیِ نوامبرِ ۱۸۳۵ در فلوریدا و در خانواده‌ای پرجمعیت به دنیا آمد و در ۱۹۱۰ از دنیا رفت. او را با بزرگانی چون دانته و میلتون قیاس کرده‌اند.

این کتاب توسط فاگان، استاد رشته انسان شناسى دانشگاه سانتاباربارا در ایالت کالیفرنیاى امریکا نوشته شده است و در ردیف مهم ترین کتاب هاى مرجع رشته هاى مختلف علوم اجتماعى، به ویژه رشته هاى باستان شناسى و انسان شناسى، در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى امریکا و سایر کشورهاى جهان قرار دارد. مترجم این اثر در مقدمه کتاب ابراز امیدواری نموده است که کتاب سرآغاز درآمدی بر باستان شناسی بتواند جوابگوى نیاز مبرم جامعه بزرگ دانشگاهى ایران به آخرین و جدیدترین متون و کتاب هاى علمى و تحقیقاتى در سطح جهانى باشد و مورد استفاده رشته هاى مختلف علوم انسانى و اجتماعى دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى ایران قرار گیرد. وی با توجه به تنوع و گستردگى مطالب و نیز حجم کتاب، پیشنهاد می کند دانشجویان و اساتید محترم حتی المقدور پیش از آغاز تدریس و مطالعه هر فصل آن، به بخش خلاصه در پایان هر فصل مراجعه نموده و در نهایت دقت و حوصله و یادداشت بردارى موارد مهم و اساسى در بخش مزبور، کار و جریان بحث و بررسى و تدریس کتاب را آغاز نمایند. همچنین در فصول مختلف کتاب در مورد طرح و تنظیم موضوع ها و برنامه هاى آموزشى، موارد بسیار جالب توجه و مهمى برای تحقیق و مطالعه وجود دارد که به منظور طرح تحقیق و تنظیم برنامه هاى تحقیقاتى در سطح محلى و بین المللى، براى اساتید و پژوهشگران محترم مفید است و دانشجویان را با جدیدترین و پیشرفته ترین مبانى و اصول تحقیق و بررسى، و زمینه ها و موارد مهم علمى و فرهنگى آشنا کرده، آنها را براى ورود به عرصه علمى و تحقیقاتى در سطح جهانى آماده می نماید.