تابستان زندگی

در بخشی از کتاب عشق غریبه‌ها می‌خوانیم:

آموختن زبان ضروریْ و بنیادِ تمام آموزش‌هاست. این دو مسلمان که علاوه‌بر فارسیِ مادری، زبان فاضلانه‌ی عربی را نیز آموخته بودند، این را خوب می‌دانستند. آن‌ها از ایران سرمشق مهمی آورده بودند: اهمیت تسلط به زبان مادری در کنار یک زبان کلاسیک. از روی همین سر‌مشق بود که آن‌ها یازده‌ ماه در کرویدن هم انگلیسی بخوانند هم لاتین. تلاش‌های متناظر دانشوران آکسفورد، و چنان که بعد خواهیم دید، دانشوران کمبریج برای فراگیری عربی و تا حد کم‌تری فارسی، حاکی از دوسویگی روند آموزش در این دانشگاه بود. از دورانی که همه‌ی کلاس‌های دانشگاه به لاتین بودند مدت‌ها گذشته بود اما آکسفوردی که میرزا صالح و میرزا جعفر در پی ورود به آن بودند، همچنان بر زبان‌های خارجی به‌ویژه زبان‌های «کلاسیکِ» کم‌وبیش مُرده تأکید بسیار داشت. در خاطرات روزانه‌ی میرزا صالح، تلاش‌های او را برای واداشتن خودش به آموختن لاتین علاوه‌بر انگلیسی و فرانسوی می‌بینیم. دانستن چند زبان، به عنوان پیش‌نیاز، برای کسی با سوابق او چندان غیرعادی نمی‌نمود؛ از جوانانی همچون او، که دست سرنوشتْ به کار دیوانی در دربار گماشته بود، انتظار می‌رفت به حد اعلا فارسی و عربیِ ادبی را بیاموزند. محل کارش هم تبریز در غرب ایران بود، پس چه‌بسا ترکی هم می‌دانست. می‌دانیم که او با زبان اردوی «هندوستانی» هم، شاید به واسطه‌ی حضور تجار هندی در زادگاهش شیراز، آشنایی داشت. این زبان‌ها بزرگ‌ترین سرمایه‌های او و میرزا جعفر، و برگ‌های برنده‌ی آنان بودند.

معرفی کتاب راه دور...

سید علی صالحی یکی از بزرگ‌ترین شاعران ایرانی در دوران معاصر است. او در کتاب راه دور... که اتوبیوگرافی‌ای خواندنی است، زندگی خویش را از نخستین روزهای کودکی تا زمان حاضر، به تصویر کشیده است.

درباره کتاب راه دور...

«من این کتاب را برای چه کسانی نوشته‌ام؟ برای هر کسی که رؤیایی دارد!»... حکایت غریبی‌ست. شاعری که عمری در سودای شعر و در معیت آن زیسته، این بار دست به قلم برده و در عرصه‌ی نثر خودنمایی کرده. با این همه او نیک می‌داند که پیش و بیش از هر چیز، شاعری است شوریده‌سر. و کیست که نداند، رابطه‌ی شاعر با کلمات، همچون رابطه‌ی نثرنویس با کلمات نیست. شاعر برخلاف نثرنویس کلمات را برای بیان مقصودی خاص به کار نمی‌برد؛ برای او کلمات به خودی خود واجد ارزش‌اند. چنان‌که نت‌های موسیقی برای موسیقی‌دان، و رنگ‌ها برای نقاش. شاعر با کلمات عشق‌بازی می‌کند. او از اینکه واژگان را به سطح ابزاری برای انتقال معنا تنزل دهد، ابا دارد. کلمات برای او هویتی مستقل دارند؛ مستقل از آنچه بیان می‌کنند. گویی کلمه در گوش شاعر، بیشتر با موسیقی و هجاهایش می‌نشنید، تا معنا و مفهومش. و شاعر همیشه شاعر است؛ حتی هنگامی که نثر می‌نویسد. این داستان سید علی صالحی‌ست؛ شاعری که در کتاب راه دور...، در مقام نثرنویس ظاهر شده و داستان زندگی پرفرازونشیب خویش را، از ایام کودکی تا کهنسالی، روایت نموده است. باری، او از آن‌جا که شاعر است، و این شاعر بودن هویتش را می‌سازد، در نثر نیز شاعرانه قلم زده است. بدین معنا که کلمات خود را از صافی نگاه شاعرانه‌ی خویش عبور داده، و این‌چنین، اتوبیوگرافی‌ای خاص و بی‌مانند پدید آورده. اتوبیوگرافی‌ای که خواندن آن، به خواندن یک شعر منثور بلند می‌مانَد... گفتنی است که کتاب راه دور... توسط نشر چشمه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.