تاریخ بلوک شرق

تمدن‌های گمشده یا جوامع باستانی کمتر شناخته‌شده، عرصۀ شورانگیزی‌اند که همواره توجه و رغبت آدمیان را به خود معطوف می‌کنند. آنچه باید گفت این است که تمدن‌های بزرگ ریشه در تمدن‌های کوچک دارند و بررسی جوامع کوچک گامی است اساسی برای شناخت ماهیت امپراتوری‌های پهناور. دیگر این که مناطق شمال باختری ایران و بویژه نواحی پیرامون دریاچه ارومیه ، مهد تمدن‌های باستان و میدان کشمکش‌های بسیار مهم فرهنگی و سیاسی واجتماعی بوده است. دولت‌های نیرومند و قهاری چون آشور، اورارتو و ماد هر کدام در اندیشۀ دست‌یافتن به این نواحی بوده‌اند و این خود از اهمیت فراوان این ناحیه حکایت دارد. نویسنده کتاب خانم سولماز میرتقی قیزی قاشقای یکی از باستان‌شناسان برجسته‌ای است که سابقه همکاری با باستان‌شناسان معروفی چون ایگور دیاکونف مؤلف کتاب ارزشمند «تاریخ ماد» دارد. در منابع علمی مربوط به شرق باستان، تاریخ سیاسی و به ویژه اقتصادی اهالی ساکن سرزمین‌های پیوسته به دریاچه ارومیه در اوایل هزاره نخست پیش از میلاد، بسیار ضعیف ارائه شده است. اگر چه منابع مکتوبی وجود دارند که درباره روابط متقابل و منظم میان همسایگان در اوایل هزاره نخست پیش از میلاد ، اطلاعاتی ارائه می‌کنند ولی بخش‌های حوزه ارومیه از کانون این پژوهش‌ها برکنار مانده‌اند.

ده داستان کوتاه که مجموعه « شهر یک نفره» را پدید آوده‌اند، جزو اولین کارهای «مرجان بصیری» هستند. این داستان‌ها در موضوعات مختلف و با فضاهایی متنوع نگاشته شده است . در داستان «نادیا»، فضایی رئال را پیش رو داریم که در آن نویسنده به چالش‌های میان دو شخصیت راوی و دوستش نادیا می‌پردازد. در داستان «آن‌ها» با داستانی در ژانر گروتسک رو به رو می‌شویم. داستانی در فضایی به ظاهر سرد و ناآشنا که افرادی سرگشته و بی‌گناه را به ما می‌شناساند. داستان کوتاه «نارنجی» امیدها، یأس‌ها و عشق زن و شوهری را پیش روی ما قرار می‌دهد که بدون یکدیگر موجوداتی ضعیف، تنها و ناقص هستند. داستان «اژدها» قصه تنهایی دختر راوی داستان است. قصه پرواز فکر تا جایی که خیال خود را به ما می‌باوراند. داستان «چند ثانیه بعد»، خواننده را از فضای شاد، شلوغ و پرهیاهو، به گوشه‌ای دنج، خلوت و بی‌صدا می‌کشاند، تا همانند راوی داستان تنها چند ثانیه به چرایی‌های پنهان پیرامونش فکر کند. آخرین داستان (شهر یک نفره) برایمان می‌گوید که چگونه جرقه‌ای کوچک، می‌تواند دنیای ذهنی و زندگی فردی را زیر و رو کند و او را به امتحان راه‌های نرفته سوق دهد. مجموعه داستان «شهر یک نفره»، کتابی قصه‌گوست. بصیری در این کتاب تلاش کرده طیف رنگارنگ احساسات انسانی را در میان کلمات و در دل داستان به صورتی پنهان بیان کند و مجالی برای ادامه یافتن خط سیر داستان در ذهن خواننده ایجاد کند. داستان‌های کتاب «شهر یک نفره»، اتاق‌هایی غریب و دربسته‌اند، که با ورود به آن، هر بار با انسان‌هایی متفاوت از شخصیت‌های داستان قبلی، آشنا می‌شویم. با آن‌ها حرف می‌زنیم و حرف‌هاشان را می‌شنویم، و هنگامی که از اتاق، از شهر کوچک‌شان بیرون می‌آییم، گویی دیگر تنها نیستیم.

داستانهای این مجموعه در گذر پانزده‌ساله حدود سالهای ١٣٦٠ تا ١٣٧٥ نوشته شده‌اند و نویسنده آن معتقد است که شاید اگر می‌خواسته آنها را حالا بنویسد طور دیگری می‌نوشته است . اما او نمی‌تواند به زمان و مکان نوشته خیانت کند ؛ حتی اگر نیت پسندیده بازنویسی برای بهتر شدن کار را در سر بپروراند . چرا که باید به بهای ناخرسندی « حالای » خود از کژی‌ها و کاستی‌های کار ، به داستانهای نوشته شده در گذشته و نویسنده‌شان وفادار می‌ماند . از این گذشته همه می‌دانیم که « حالای » ما اگر آینه گذشته و آینده‌مان نباشد ، وهمی یکسره خالی است . این مجموعه از ده داستان کوتاه تشکیل شده است : کلاغ هندی ، طبل نیمه‌شب ، ایستگاه زرد ، سگ‌ها و آدم‌ها و . . . . « به صدا بود که از کابوس کنده شدم ، صدای نو ، صدای کوچک . روشنی پس شیشه مات کدر شده است . پلک‌های سنگینی که زخم نور خورده‌اند ! صدای توله تنها مانده ! چه زود رهایش کرده است ! » فرشته مولوی ، نویسنده و مترجم ساکن کانادا ، پیش از این « دشت سوزان » خوان رولفو را ترجمه کرده است .