تاریخ صفویه

در حالی‌ که‌ برخی‌ نویسندگان‌ در کار ترکیب‌ داستان‌ و سیاست‌ یا ناتوانند یا تمایلی‌ احساس‌ نمی‌کنند، آریل‌ دورفمان‌ را ازین‌ کار گریزی‌ نیست‌. او معتقد است‌ که‌ نوشتن‌ ابزاری‌ در خدمت‌ نخبگان‌ نیست‌ تا به‌ یاری‌ آن‌ خود را از واقعیت‌های‌ تاریخی‌ دور نگه‌ دارند بلکه‌ برای‌ آن‌ است‌ تا آنان‌ تعهد خویش‌ را به‌ انجام‌ رسانند. او، در عین‌ حال‌، در آثارش‌ به‌ کشف‌ رنج‌های‌ خود و نیز رنج‌های‌ مردم‌ سرزمینش‌، شیلی‌، می‌پردازد. رمان‌ ناپدیدشدگان‌ در ١٩٨١ نوشته‌ شده‌ است‌. این‌ رمان‌ داستان‌ مردم‌ روستایی‌ است‌ که‌ روزی‌ در کنار رودخانه‌ با جسدی‌ روبه‌رو می‌شوند که‌ آب‌ رودخانه‌ با خود آورده‌. جسد شناخته‌شدنی‌ نیست‌ و از این‌ رو پیرزنی‌ که‌ پدر، شوهر و دو فرزندش‌ گم‌ شده‌اند ادعا می‌کند که‌ جسد به‌ او تعلق‌ دارد. سپس‌ زنان‌ دیگری‌ نیز که‌ هر کدام‌ یک‌ یا چند تن‌ از بستگانشان‌ ناپدید شده‌اند، ادعاهای‌ مشابهی‌ ارائه‌ می‌دهند... . ناپدیدشدگان‌، که‌ اثری‌ جهانی‌ و بی‌زمان‌ است‌، نُماد هراس‌آورِ موقعیتِ سیاسیِ سراسرِ کشورهای‌ امریکای‌ لاتین‌ است‌.

یک‌ خواننده‌ علاقه‌مند به‌ کتاب‌های‌ نویسنده‌ای‌ معروف‌ با او ارتباط‌ مکاتبه‌ای‌ برقرار می‌کند، بین‌ آن‌ها ــ توسط‌ همین‌ نامه‌ها ــ علاقه‌ای‌ خاص‌ ایجاد می‌شود، و خواننده‌ در ذهن‌ و خیال‌ خود شخصیتی‌ از نویسنده‌ می‌سازد که‌ با دیدن‌ او به‌ یکباره‌ فرو می‌ریزد و می‌فهمد که‌ مغبون‌ شده‌ ولی‌... فرشته‌ توانگر، نویسنده‌ جوان‌ شیرازی‌... که‌ پیش‌ از این‌ مجموعه‌ داستان‌ «خانه‌ها و خیابان‌ها» (نیم‌ نگاه‌) و همین‌ جا روی‌ زمین‌ (نشر مرکز ١٣٧٧) از او به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌، این‌ بار با «گرنیکا» خالق‌ حوادثی‌ خواندنی‌ است‌. انتشارات‌ ققنوس‌ کتاب‌ گرنیکا را در ١٢٨ صفحه‌ و اندازه‌ رقعی‌ راهی‌ بازار نشر کرده‌ است‌.

کتاب‌های «از خشم و هیاهو» و «سمفونی مردگان» از جمله رمان‌هایی هستند که در ادبیات ایران و جهان بسیار ستوده شده‌اند. هر دو رمان ذهن و زمان جامعه خویش را به تصویر می‌کشند و به چرایی‌های بسیار راه می‌برند. این کتاب تأملی است بر زمان و ذهن در این دو اثر، نویسندۀ گزاره‌های جامعه‌شناختی هر دو اثر را می‌کاود و با رمزگشایی از استعاره‌ها و مجازها، مخاطبان را به تأملی دیگر و به بازخوانی هر دو رمان دعوت می‌کند. سال ١٨٨٩ در تاریخ فلسفه، سال تعیین‌کننده‌ای است. در این سال «برگسون» نخستین اثر خود را با عنوان داده‌های بی‌واسطۀ وجدان منتشر ساخت که رسالۀ دکترای او بود. در این اثر برای نخستین بار، برداشتی تازه از مقولۀ زمان مطرح شد. برگسون به دو گونۀ زمان باور داشت. نخست زمان دروغین، ریاضی، مکانیکی یا بدل زمان که وی آن را زمان تقویمی می‌نامید، زمانی که ساعت آن را نشان می‌دهد. و زمان ارزشی و کیفی که او آن را زمان حقیقی می‌خواند و به باورش همان حرکت عقربه‌های ذهن آدمی است. نخستین زمان، امری بیرونی است و تقویم، حرکت زمین، سیارات و اجرام آسمانی آن را تعیین می‌کند و دومین زمان، روندی درونی، ذهنی و روانی است. وقتی می‌اندیشیم، برگذشته‌ای حسرت می‌خوریم، به کشف و شهودی می‌رسیم، به ارزیابی پندار، گفتار و کردار خود در آیینۀ جان می‌پردازیم، با زمان حقیقی سروکار داریم و چون اجازه می‌دهیم زمان بیرونی و تقویمی بر ما عارض شود بی‌آن‌که مجالی برای درنگ فلسفی، چالش جسم با جان، رویارویی درون با بیرون و مواجهۀ زمان کمی و کیفی داشته باشیم، بی‌گمان، معروض زمان تقویمی شده‌ایم. کتاب «از خشم و هیاهو تا سمفونی مردگان» سعی در مقایسه و تطبیق این زمان‌ها دارد.