تاریخ‌ فرق ‌اسلامی ‌( جلد 2)

سلطنت پادشاهان قاجار با آقامحمدخان شروع شد. او توانست پس از مرگ نادر، ایران را که در آستانه تجزیه کامل قرار گرفته بود بار دیگر یکپارچه کند. در دوران شاهان قاجار رویدادهای مختلفی به وقوع پیوست از تأسیس مدارس جدید و چاپخانه و روزنامه و بانک تا وقوع انقلاب مشروطه و دیگر رویدادهای مهم تاریخی. یکی از این رویدادها صدارت اعظمی میرزا تقی‌خان امیرکبیر در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بود. او در حدود سال ١٢٢٠ هجری قمری در اطراف اراک به دنیا آمد. پاکی، هوش، لیاقت، صداقت، مردم دوستی و کاردانی میرزا تقی خان امیرکبیر از او صدراعظمی شایسته ساخت، چنان که درباریان نالایق و حاسدان فاسد و زیاده‌خواهان بیگانه به هراس افتادند و با تحریک ناصرالدین شاه مرگ او را رقم زدند. در کتاب به دنبال امیرکبیر حوادث جالب و باورنکردنی از رویدادهای زمان صدراعظمی این بزرگمرد تاریخ ایران را با هم می‌خوانیم. این کتاب یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران را کاوش می‌کند و از توطئه‌های دلهره‌آوری پرده برمی‌دارد که سرانجام امیرکبیر را به حمام فین کاشان می‌رسانند.

معرفی کتاب افسانه های آذربایجان افسانه قسمت مهمی از فولکلور را تشکیل می دهد. در افسانه ها علاوه بر چیزهای دیگر که عمومآ از فولکلور عاید جامعه شناسان و غیره می شود می توان بهترین و اصیل ترین زبان نثر را پیدا نمود. به علاوه افسانه ها سرشار از ترکیبات و تعبیرهای لطیف زبان ها هستند. مثلا در داستان های کوراوغلو می توان بهترین نمونه نثر زبان ترکی را سراغ گرفت. نگفته پیداست که افسانه های هر ملت و کشوری دارای ویژگی هایی است که آن ها را از افسانه های ملل دیگر متمایز می کند. در شرایط اقلیمی مختلف و از میان حوادث و شرایط تاریخی گوناگون افسانه هایی با خصوصیات متنوع و مختلف زاده می شود. مثلا آن چه در نظر اول در فولکلور سیاه پوستان دیده می شود رنج و حسرت و اندوهی است که طی هزاران سال بردگی و استثمار بر آن ها سنگینی کرده، لاجرم بازتاب آن در فولکلورشان آشکار است. اصولا فولکلور نشان دهنده و منعکس کننده احوال و افکار و آرزوهای طبقات محروم و پایین اجتماع است و گاهی که از بالاترها و اشراف صحبت می شود هنگامی است که طبقات محروم به ناچار ضمن امرار معاش و تحصیل روزی با آن ها برخورد می کنند. چون روی سخن در این مقاله با افسانه های آذربایجان است همین قدر مقدمه چینی هم کفایت می کند در دو سه جای دیگر هم گفته شده که می توان داستان های فولکلور آذربایجان را سه دسته کرد : داستان های حماسی مخلوط با عشق های پهلوانی و دلاوری ها و مبارزه با پادشاهان و خوانین و فئودال ها. از این دست داستان ها می توان داستان های بسیار شورانگیز کوراوغلو را نام برد که هفده داستان است؛ بعد هم داستان های کتاب دده قورقود. افسانه های صرفآ عاشقانه. از این نوع می توان از داستان های بسیار مشهور «عاشق غریب»، «طاهر میرزا»، «اصلی و کرم»، و غیره و غیره نام برد. افسانه هایی که برای بچه ها و نوه ها و نتیجه ها در شب های دراز زمستان پای کرسی برای سرگرمی و فرو رفتن به خواب شیرین و شکر گفته می شود. هر کس دست کم نام پنجاه داستان از این دست را می داند. در این جا فقط می پردازیم به خصوصیات افسانه های دسته سوم.