تاریخ ملل

"اقتصاد سیاسی ایران" اثری است به قلم "محمدعلی همایون کاتوزیان" که "محمدرضا نفیسی" و "کامبیز عزیزی" کار ترجمه ی آن را بر عهده داشته اند. دکتر "محمدعلی همایون کاتوزیان" در این اثر "اقتصاد سیاسی ایران" را "از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی" مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش مستند و کارشناسی شده، دگرگونی های "اقتصاد سیاسی ایران" را در کنار پستی و بلندی های سیاسی، اجتماعی و تاریخی آن تجزیه و تحلیل می کند و گزارشی مستدل و متقن به علاقه مندان جامعه شناسی سیاسی و اقتصادی ارائه می دهد. "محمدعلی همایون کاتوزیان" این تحولات را در چهار بخش عمده تشریح می کند. بخش نخست با عنوان دولت و انقلاب، دورنمای تاریخی این مفاهیم را مطرح می کند و شیوه های تولید را، خواه فئودالیسم باشد یا استبداد، در کنار تغییر و تحولات قرن نوزدهم و انقلاب مشروطه و دوره ی رکود، زیر ذره بین قرار می دهد. در بخش دوم دولت به موازات ضدانقلاب بررسی می شود و پیش درآمدی از ضدانقلاب استبدادی، حکومت شبه مدرن مطلق و پدیدار شدن و ساقط شدن استبداد شبه مدرنیستی ارائه می شود. بخش سوم به دموکراسی در کنار مفهوم دیکتاتوری می پردازد و علاوه بر اشغال و فترت، جریانات نهضت ملی ایران نظیر ملی شدن صنعت نفت را به همراه دیکتاتوری سیاسی و لیبرالیسم اقتصادی تجزیه و تحلیل می کند. در بخش چهارم کتاب "اقتصاد سیاسی ایران" از "محمدعلی همایون کاتوزیان" که بخش نهایی آن نیز هست، استبداد نفتی و عواملی که زمینه ی آن را فراهم نمودند، نظیر بحران های اقتصادی، عدم ثبات سیاسی و نبرد قدرت ها بررسی می شود و علاوه بر آن به اصلاحات ارضی و بازرگانی و روابط خارجی ایران نیز پرداخته می شود.