تضاد دولت و ملت (نظریه تاریخ و سیاست در ایران)

گذرگاه‌های‌ تاریخ‌ طرح‌ کلی‌ فرایندهای‌ تاریخ‌ را از دوره‌ دیرینه‌ سنگی‌ تا به‌ امروز پی‌ می‌گیرد و برداشتی‌ کلی‌، موجز، بی‌همتا و خواندنی‌ از سراسر تاریخ‌ انسان‌ و قوانین‌ حاکم‌ بر آن‌ به‌ دست‌ می‌دهد. این‌ کتاب‌ پژوهشی‌ گسترده‌ و بلندپروازانه‌ است‌ که‌ نظریه‌ تحول‌ اجتماعی‌ مارکس‌ را پایه‌ راه‌جویی‌های‌ تازه‌ خود قرار می‌دهد. اما پروفسور دیاکونف‌ پنج‌ مرحله‌ تحولی‌ مارکس‌ را به‌ هشت‌ مرحله‌ گسترش‌ داده‌ است‌. از آن‌ گذشته‌ و برخلاف‌ مارکس‌، پروفسور دیاکونف‌ نمی‌پذیرد که‌گذار ما از یک‌ مرحله‌ به‌ مرحله‌ بعدی‌ با ستیزه‌ و انقلاب‌ اجتماعی‌ مشخص‌ می‌شود و بر آن‌ است‌ که‌ این‌ گذارها گاهی‌ با مسالمت‌ و آرامش‌ انجام‌ می‌پذیرد. توجه‌ پروفسور دیاکونف‌ تنها به‌ ابعاد اقتصادی‌ و اقتصادی‌ ـ اجتماعی‌ تحول‌ محدود نمی‌ماند، بلکه‌ عوامل‌ قومی‌، فرهنگی‌، مذهبی‌ و نظامی‌ ـ فن‌آورانه‌ای‌ را نیز که‌ طی‌ قرن‌ها دوام‌ آورده‌ است‌ به‌ تفصیل‌ می‌کاود. پروفسور دیاکونف‌ همچنین‌ این‌ نظر را نمی‌پذیرد که‌ تحول‌ اجتماعی‌ حتماً و الزاماً نشانه‌ پیشرفت‌ است‌ و نشان‌ می‌دهد که‌ چگونه‌ «هر پیشرفتی‌ در عین‌ حال‌ یک‌ پسرفت‌ است‌.» سرانجام‌ کتاب‌ با ارایه‌ چشم‌اندازی‌ از آینده‌ انسان‌ پایان‌ می‌یابد و نتیجه‌گیری‌ در این‌ باره‌ را که‌ آینده‌ چه‌ در بر خواهد داشت‌ به‌ خواننده‌ وامی‌گذارد. خواننده‌ همچنان‌ که‌ همراه‌ کتاب‌ از مراحل‌ گوناگون‌ تاریخی‌ می‌گذرد، با پژوهشی‌ سترگ‌ و تأمل‌برانگیز از فرایند تاریخ‌ نوع‌ انسان‌ مواجه‌ می‌شود که‌ پس‌ از توین‌بی‌ مهم‌ترین‌ اثر تاریخی‌ هوشمندانه جهان‌ به‌ شمار می‌آید. ایگور ام‌. دیاکونف‌ استاد ممتاز موسسه‌ شرِشناسی‌ دانشگاه‌ سن‌ پترزبورگ‌ و صاحب‌ تألیفات‌ عالمانه‌ بسیاری‌ از جمله‌ تاریخ‌ ماد، دوره‌ سه‌ جلدی‌ تاریخ‌ جهان‌ باستان‌ (١٩٨٩)، که‌ او سرویراستار آن‌ بود، و اسطوره‌های‌ باستانی‌ شرِ و غرب‌ (١٩٩٣) است‌.

این کتاب توسط فاگان، استاد رشته انسان شناسى دانشگاه سانتاباربارا در ایالت کالیفرنیاى امریکا نوشته شده است و در ردیف مهم ترین کتاب هاى مرجع رشته هاى مختلف علوم اجتماعى، به ویژه رشته هاى باستان شناسى و انسان شناسى، در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى امریکا و سایر کشورهاى جهان قرار دارد. مترجم این اثر در مقدمه کتاب ابراز امیدواری نموده است که کتاب سرآغاز درآمدی بر باستان شناسی بتواند جوابگوى نیاز مبرم جامعه بزرگ دانشگاهى ایران به آخرین و جدیدترین متون و کتاب هاى علمى و تحقیقاتى در سطح جهانى باشد و مورد استفاده رشته هاى مختلف علوم انسانى و اجتماعى دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى ایران قرار گیرد. وی با توجه به تنوع و گستردگى مطالب و نیز حجم کتاب، پیشنهاد می کند دانشجویان و اساتید محترم حتی المقدور پیش از آغاز تدریس و مطالعه هر فصل آن، به بخش خلاصه در پایان هر فصل مراجعه نموده و در نهایت دقت و حوصله و یادداشت بردارى موارد مهم و اساسى در بخش مزبور، کار و جریان بحث و بررسى و تدریس کتاب را آغاز نمایند. همچنین در فصول مختلف کتاب در مورد طرح و تنظیم موضوع ها و برنامه هاى آموزشى، موارد بسیار جالب توجه و مهمى برای تحقیق و مطالعه وجود دارد که به منظور طرح تحقیق و تنظیم برنامه هاى تحقیقاتى در سطح محلى و بین المللى، براى اساتید و پژوهشگران محترم مفید است و دانشجویان را با جدیدترین و پیشرفته ترین مبانى و اصول تحقیق و بررسى، و زمینه ها و موارد مهم علمى و فرهنگى آشنا کرده، آنها را براى ورود به عرصه علمى و تحقیقاتى در سطح جهانى آماده می نماید.