تفکرات فلسفی در باب موسیقی: سده‌های میانه‌ی اسلامی

“سماع جان” اثری است به قلم “جلیل مسعودی فرد” که در آن به “تبیین و تحلیل داستان های مثنوی” می‌پردازد. مثنوی حکایت انسانی است که از یار و دیار خود دور افتاده و از ماوای ازلی خود به زمین تبعید شده است. انسانی که در اینجا در عذاب غربت گیر افتاده و آرزوی بازگشت به وطن اصلی‌اش، با ارزش‌ترین انگیزه و دارایی اوست. عشقی که با خود به یادگار دارد، زندگانی‌اش را گرمی می‌بخشد و به او امید وصال و بازگشت به نیستان را هدیه می‌کند. هجده سطر اول مثنوی که به «نی نامه» معروف است و سرآغاز مثنوی یا خلاصه‌ای از آرای مولانا است، روایت آدمی را به تصویر می‌کشد که تنهاست و رنج غربت، او را به ناله و زاری انداخته است. آنچه نی از آن حکایت و شکایت کرده، شکایت از همان جدایی و دور افتادن است. دوری از آرامشی بهشتی، وصال یار و گیر افتادن در تله‌ی درد و رنج‌های دنیای مادی. مولانا نمی‌تواند آنطور که می‌خواهد، بیان کند که این داستان چقدر دشوار، اندوه‌برانگیز و غیرقابل‌توصیف است. تنها انسان‌هایی که این حس را درک کرده‌اند و سینه‌شان در غم فراق سوخته و آرزوی در هم آمیختن تمام وجودشان را دریده است، می‌توانند این رنج مشترک را درک کنند، همنشین انسان باشند و با همدلی خود، این داغ را کمی خنک کنند و سایه‌ای هرچند کوتاه را فراهم کنند. نی در این اشعار که از غم غربت می‌نالد، نشان از مردی غریب و پاکدامن و عابد است که با پاکی درونی و صیقل دادن جسم و روان از هر گونه پیوند و وابستگی رها شده و آماده است تا با دم عشق الهی نواخته شود. تمام مثنوی را می‌شود شرح این داستان دانست و “جلیل مسعودی فرد” در “سماع جان”، یک به یک “تبیین و تحلیل داستان های مثنوی” را به خواننده‌ی مشتاق، ارائه می‌کند.

این کتاب توسط فاگان، استاد رشته انسان شناسى دانشگاه سانتاباربارا در ایالت کالیفرنیاى امریکا نوشته شده است و در ردیف مهم ترین کتاب هاى مرجع رشته هاى مختلف علوم اجتماعى، به ویژه رشته هاى باستان شناسى و انسان شناسى، در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى امریکا و سایر کشورهاى جهان قرار دارد. مترجم این اثر در مقدمه کتاب ابراز امیدواری نموده است که کتاب سرآغاز درآمدی بر باستان شناسی بتواند جوابگوى نیاز مبرم جامعه بزرگ دانشگاهى ایران به آخرین و جدیدترین متون و کتاب هاى علمى و تحقیقاتى در سطح جهانى باشد و مورد استفاده رشته هاى مختلف علوم انسانى و اجتماعى دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى ایران قرار گیرد. وی با توجه به تنوع و گستردگى مطالب و نیز حجم کتاب، پیشنهاد می کند دانشجویان و اساتید محترم حتی المقدور پیش از آغاز تدریس و مطالعه هر فصل آن، به بخش خلاصه در پایان هر فصل مراجعه نموده و در نهایت دقت و حوصله و یادداشت بردارى موارد مهم و اساسى در بخش مزبور، کار و جریان بحث و بررسى و تدریس کتاب را آغاز نمایند. همچنین در فصول مختلف کتاب در مورد طرح و تنظیم موضوع ها و برنامه هاى آموزشى، موارد بسیار جالب توجه و مهمى برای تحقیق و مطالعه وجود دارد که به منظور طرح تحقیق و تنظیم برنامه هاى تحقیقاتى در سطح محلى و بین المللى، براى اساتید و پژوهشگران محترم مفید است و دانشجویان را با جدیدترین و پیشرفته ترین مبانى و اصول تحقیق و بررسى، و زمینه ها و موارد مهم علمى و فرهنگى آشنا کرده، آنها را براى ورود به عرصه علمى و تحقیقاتى در سطح جهانى آماده می نماید.