توبی درخت‌نشین 2/ چشم‌های اِلیشا

معرفی کتاب برلینی‌‌ها

دانستن سرگذشت کسانی که در هنگامه‌ی انقلاب سال 57 یا اتفاقات سیاسی دیگر کشور را ترک کرده‌اند برای کسانی که ماندن را انتخاب کرده‌اند، همیشه جالب است. کاوه فولادی‌ نسب در کتاب برلینی‌ها، در قالب رمانی جذاب، به روایتگری سرگذشت کسانی می‌پردازد که حوادث روزگار آن‌ها را مجبور به ترک وطن کرده است. برخی از آنان حالا به فعالیت‌های سیاسی خود به چشم تردید نگاه می‌کنند و برخی هنوز بر سر عهده و پیمانشان ایستاده‌اند. کتاب نامبرده داستان این مردمان است.

درباره‌ی کتاب برلینی‌ها

داستان کتاب «برلینی‌ها» درباره‌ی نویسنده‌ای است که در کشور آلمان و در شهر برلین سکونت دارد. او که تصمیم گرفته است رمانی درباره‌‌ی وقایع سیاسی و اجتماعی ایران بنویسد، با تعداد زیادی از ایرانیان ساکن برلین قرار ملاقاتی ترتیب می‌دهد و با آنان مصاحبه می‌کند. افرادی که به دلایل مختلفی مهاجرت از وطن و آمدن به آلمان را انتخاب کرده‌اند، سرگذشتشان را برای نویسنده تعریف می‌کنند. برخی از آنان کسانی هستند که جزو انقلابیون چپ‌گرا به شمار می‌آیند و در زمان وقوع انقلاب سال 1357 به آلمان آمده‌اند. عده‌ی دیگری از آنان بعد از ماجراهای انتخابات سال 1388 به برلین مهاجرت کرده‌اند. دسته‌ی دیگر کسانی هستند که برای کار تجارت به آلمان آمده‌اند. در حقیقت شکست‌ها، دست‌آوردها، حسرت‌ها و تردیدهای این افراد موضوع اصلی این رمان است. آنان که بعضاً زیر ذره‌بین سازمان‌های اطلاعاتی زندگی می‌کنند، زندگی خود را با ترس می‌گذرانند. برخی نیز به آرمان‌هایشان پشت کرده‌اند و راه دیگری را برای ادامه‌ی زندگی در پیش گرفته‌اند؛ عده‌ای نیز همچنان بر همان عقیده‌اند و برای رسیدن به هدف تلاش می‌کنند. درست است که این آدم‌ها خاطرات مختلف و سرگذشت‌های متفاوتی دارند، اما همگی از رنجی سخن می‌گویند که تغییر روال زندگی به آنان تحمیل کرده است. از طرفی نویسنده متوجه می‌شود که عده‌ای در پی دزدیدن این یادداشت‌ها و نابود کردن آنان هستند، بنابراین در تدوین این نوشته‌ها و تبدیلشان به رمان دچار تردید می‌شود. به‌عبارتی، کاوه فولادی‌نسب در کتاب برلینی‌ها روایتگر سرنوشت چند نسل از ایرانیان سرگردان است و توانسته با شیوه‌ی خاص نویسندگی خود به بهترین شکل این سرگذشت‌ها را روایت کند.

محمود دولت‌آبادی، یکی از قله‌های قصه‌نویسی فارسی، اگر نه بهترین بی‌شک یکی از بهترین نویسندگان ایران است که در طول بیش از پنجاه سال حضور پر رنگ در فضای ادبی کشور آثار در خوری نگاشته است. او که شش رمان، دو نمایشنامه، ده داستان بلند، یک سفرنامه و چندین مجموعه گفت‌و‌گو، مقاله و نقد در توشه دارد، با نوشتن سناریوی «اتوبوس» در سال 60 در حوزه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی نیز بخت‌آزمایی کرد. دولت‌آبادی بر اساس طرحی از داریوش فرهنگ و سوسن تسلیمی، قصه‌ی مردی را نوشت که در یکی از روستاهای کرمان اتوبوسی می‌خرد و مشغول کار می‌شود. اما پس از مدتی یکی از اهالی روستا رقیب‌اش می‌شود. اهالی روستا به دو گروه بالادهی و پایین‌دهی تقسیم شده‌اند. سرکرده‌ی پایین‌دهی‌ها نمک‌زارش را به کدخدا که به دشمنی بین دو گروه دامن می‌زند می‌فروشد و یک اتوبوس مستعمل می‌خرد تا با آن مسافرکشی کند. ورود اتوبوس به روستا کار گاریچی بالادهی‌ها را کساد می‌کند و اختلاف‌ها بیشتر می‌شود. در این میان کدخدا سرکرده‌ی بالادهی‌ها را ترغیب می‌کند تا آسیاب‌اش را به او بفروشد و اتوبوسی بخرد. کش‌مکش بالا می‌گیرد و وساطت‌ها بی‌نتیجه می‌ماند. کمبود مسافر و کسادی کار باعث می‌شود که اقساط اتوبوس نعمت‌خان عقب بیفتد و هنگامی که فروشندگان اتوبوس برای ضبط اتوبوس مستعمل پا به ده می‌گذارند، نعمت‌خان با چوب‌دستی به سراغ کدخدا می‌رود و نمک‌زارش را طلب می‌کند. حیدرخان و اهالی روستا او را حمایت کرده و رودرروی کدخدا می‌ایستند. کدخدا نمکزار و آسیاب را پس می‌دهد و عداوت کهنه با ازدواج دختر نعمت با پسر حیدر به دوستی بدل می‌شود. بر اساس این فیلم‌نامه، در سال 1364، فیلمی به کارگردانی یدالله صمدی به روی پرده رفت و برنده‌ی چهار سیمرغ بلورین جشنواره‌ی فیلم فجر شد.