جامعه شناسی روشنفکران ماکس وبر

جهان سیاسی در شبکه‌های اجتماعی بیش از حد ناهمگون، بسیار فردگرا، پر از هرج‌ومرج و نامناسب برای گفتگو به منظور احیای حوزه عمومی است. این توصیفی است که نویسندگان کتاب آشفتگی سیاسی در رابطه با جهان سیاسی در شبکه‌های اجتماعی دارند. واقعا آن است که اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی امروزه تأثیر روزافزونی بر زندگی بشری دارند و بر سیاست، اقتصاد و فرهنگ جوامع تأثیرات شگرفی از خود به جای گذاشته‌اند. می‌توان گفت که پس از انقلاب تلفن‌های هوشمند و با رشد و توسعه شبکه‌های اجتماعی مجازی، ماهیت کنش سیاسی دچار تحولات فراوانی شده است. از جمله این تحولات می‌توان به نحوه شکل‌گیری کنش‌های جمعی اشاره کرد. امروزه به واسطه توسعه شبکه‌های اجتماعی مجازی، کنش جمعی ماهیتی آنلاین نیز پیدا کرده است و آنگونه که کاستلز می‌گوید شاهد شکل‌گیری فضاهای دورگه به واسطه پیوند فضای آنلاین و فضای شهری شده‌ایم. به این ترتیب، بسیاری از کنش‌های جمعی مانند تظاهرات و شورش‌های خیابانی، که در فضای آفلاین شکل می‌گیرد، ریشه در فضای آنلاین دارد و از آنجا آغاز می‌شود. کتاب حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که در دوران سیطره شبکه‌های اجتماعی مجازی، کنش جمعی چگونه شکل می‌گیرد و اطلاعات اجتماعی موجود درون شبکه و رؤیت‌پذیری افراد درون شبکه‌ها چه تأثیری بر شکل‌گیری یک فعالیت جمعی می‌گذارد. به همین جهت نویسندگان این کتاب با استفاده از تحلیل کلان‌داده‌ها می‌پردازند تا رفتار کاربران درون شبکه را تحلیل کنند. از این حیث، این کتاب روش جدیدی را جهت تحلیل کنش سیاسی کاربران شبکه‌های اجتماعی ارائه می‌دهد. در کنار تحلیل این کلان داده‌ها، نویسندگان این کتاب به عوامل روان‌شناختیِ مؤثر در شکل‌گیری یک کنش سیاسی نیز پرداخته‌اند. آن‌ها معتقدند که به واسطه توسعه اینترنت، امروزه ویژگی‌های روان‌شناختی بیش از متغیرها و ویژگی‌های زمینه‌ای نظیر جنسیت، تحصیلات و طبقه اقتصادی اهمیت دارد. به همین جهت در این کتاب شاهد ارائه مدل جدیدی در تحلیل کنش سیاسی افراد هستیم که به ۵ ویژگی شخصیتی آن‌ها شاملپذیرا بودن۱، وظیفه شناسی۲، برون‌گرایی۳، سازگاری۴ و روان‌رنجوری۵ می‌پردازد و با آزمایش‌های مختلف سهم هر یک از این ویژگی‌ها را در شکل‌گیری کنش جمعی نشان می‌دهد. به همین جهت می‌توان گفت که ماهیت این کتاب، ماهیتی چند رشته‌ای است و خوانندگان کتاب برای فهم تمام بخش‌های آن لازم است نه تنها به مفاهیم علوم سیاسی اشراف داشته باشند، بلکه باید آگاهی کافی از علم آمار و علم روان‌شناسی نیز داشته باشند و در صورت فقدان دانش کافی در هر یک از این رشته‌ها، برای فهم تمام مباحث طرح شده در این کتاب با دشواری رو به رو خواهند شد. با این حال این کتاب که برنده جایزه کتاب مکنزی در انجمن مطالعات سیاسی و کتاب سیاسی تحسین شده مجله گاردین در سال ۲۰۱۶ است، در رشته علوم سیاسی ریشه دارد و می‌توان گفت که زمینه اصلی این کتاب در حوزه علوم سیاسی است و علاقه‌مندان به این حوزه می‌توانند مباحث اصلی طرح شده در این کتاب را دریابند. نویسندگان این کتاب نشان می‌دهند که چگونه شبکه‌های اجتماعی مجازی بر رفتار و تصمیم سیاسی شهروندان تأثیر می‌گذارد و معتقدند که این شبکه‌ها نوعی آشفتگی سیاسی را در جوامع ایجاد کرده‌اند. آن‌ها معتقدند: «شبکه‌های اجتماعی محدوده فعالیت‌های سیاسی شهروندان را گسترش داده‌اند و با درخواست کمک‌های کوچک و نه‌چندان وقت‌گیر از آن‌ها در تحرکات سیاسی، تا حدی هزینه‌ها را پایین آورده‌اند. افراد برای تصمیم‌گیری برای قبول هریک از این مشارکت‌های مختصر در معرض تاثیر گرفتن از اجتماع هستند: از آنچه دیگران انجام می‌دهند، خبردار می‌شوند و می‌دانند کارهایشان در معرض دید سایرین خواهد بود. بنابراین فعالیت‌های خودشان با تعداد زیادی از افراد آمیخته خواهد بود، که منجر به زنجیره تعاملی می‌شود که می‌تواند به افزایش مقیاس فعالیت‌های بزرگ بینجامد ـ اما معمولا این اتفاق نمی‌افتد. این جریانی از آشفتگی سیاسی است که بی‌ثبات، غیر قابل پیش‌بینی و اغلب ناپایدار است.»

 خواندن کتاب آشفتگی سیاسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

پژوهشگران علوم ارتباطات، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و همه علاقه‌مندان به مباحث رسانه مخاطبان این کتاب‌اند.

درباره نویسندگان کتاب آشفتگی سیاسی

هلن مارگتس استاد جامعه و اینترنت در انستیتیوی اینترنت دانشگاه آکسفود است، جایی که در آن اسکات هیل و طاها یاسری به عنوان متخصص داده و علوم محاسباتی به تحلیل کلان‌داده‌ها می‌پردازند. پیتر جان نیز استاد علوم سیاسی دانشگاه کالج لندن است.