جامعه شناسی سیاسی شکاف های اجتماعی

معرفی کتاب اسم شب سیاهکل فصل های اولیه کتاب به شرح اوضاع اجتماعی سال های بعد از کودتا تا فعالیت های جبهه ی ملی دوم و ماجراهای خرداد ۴۲ می‌پردازد. فصل های بعدی کتاب، درباره زمینه های شکل گیری جنبش مسلحانه در ایران است. فصل آخر و درخشان‌ترین بخش کتاب، اوج مبارزه دستگاه امنیتی شاه با چریک های آینده برای تولد و یا نابودی زود هنگام این جنبش را نشان می‌دهد.همگام با روایت انوش صالحی درمی‌یابیم که شکل‌گیری این جنبش حاصل تصمیم چند نفر نبوده است و مانند یک موج، کسانی که دغدغه مبارزه علیه استبداد و دیکتاتوری را داشته‌اند و گروه گروه به مارکسیسم گرایش پیدا می‌کردند، را در بر گرفته است. اسم شب، سیاهکل توانسته تصویر روشن و جامعی را از شرایطی که به شکل‌گیری جنبش مسلحانه در ایران منجر شد، نشان دهد.کتاب زمینه‌های این گرایش را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد در شرایطی که گروه‌های سیاسی یک به یک به دست ساواک از بین می‌رفتند و در پی متلاشی شدن این گروه‌ها، ناامیدی به جان فعالان سیاسی افتاده بود، چطور ایده‌ مبارزه‌ مسلحانه به مثابه پاسخی به شرایط خفقان و دیکتاتوری، با توجه به زمینه‌های بین‌الملی آن و به مثابه راه حلی برای حضور در عرصه‌ سیاست در بین این افراد مطرح شده است.

"آشغالدونی" داستانی است به قلم "غلامحسین ساعدی" که از دریچه ی نگاه اول شخص بیان می شود. این شخص علی است که پسری نوجوان و شهرستانی بوده و همراه پدرش به تکدی گری می پردازد. شخصیت دیگر داستان یک دلال خون فروش است که علی و پدرش حین گدایی به طور اتفاقی با او برخورد می کنند. او خون فقرا را در ازای پول دریافت می کند و حالا علی که حدودا هفده سال دارد، به همراه پدر بیمارش به محل خونگیری می رود تا خونشان را بفروشند. علی خون می دهد اما پدرش به دلیل بیماری نمی تواند و به پیشنهاد همان دلال به بیمارستانی می روند که همه چیز را برایشان تغییر خواهد داد. علی پس از ورود به محیط بیمارستان و آشنایی با پرسنل آنجا، کارهایی برای خودش دست و پا می کند که هر روز بیشتر او را از آن نوجوان فقیر و ساده به فردی تبهکار تبدیل می کند. او به دختری به نام زهرا دل می بازد و کم کم با فروش غذای دزدیده شده از بیمارستان، بردن فقرا برای فروختن خون و خبرچینی برای مامورهای امنیتی، روز به روز بیشتر در این منجلاب که نامش "آشغالدونی" است فرو می رود. علی تا اواخر داستان که دیگر از شخصیت گیج و ساده اش فاصله گرفته و برای خودش جایگاهی یافته، اسمی ندارد. او ذاتا شخصیت شروری ندارد اما قرار گرفتن در محیطی که استعاره ی "آشغالدونی" برای آن به کار رفته، سبب رشد سرطان وار خصوصیات منفی در او می شود. بیمارستان در این قصه ، در واقع نماد یک شهر و اوضاع فرهنگی حاکم بر اجتماع آن روزهای ایران است؛ فرهنگی که بقا و بدست آوردن پول در آن باید به هر قیمتی صورت بگیرد.