جراح دیوانه

معرفی کتاب نویسندگان رئالیست آلمان در سده نوزدهم جورج لوکاچ، فیلسوف و نظریه‌پرداز ادبی بلندآوازۀ مجار، در این مجموعه جستارهای پرمغز دربارۀ مهم‌ترین نویسندگان رئالیست آلمان در سدۀ نوزدهم، از هاینریش فون کلایست تا یوزف فون آیشندورف، گئورگ بوشنر، هاینریش هاینه، گوتفرید کلر، ویلهلم رابه و تئودور فونتانه، چه از لحاظ تاریخ فرهنگی و جهان ادبی و چه از لحاظ پرداختن به سبک و فرم تک تک متون هفت تن از برجسته‌ترین نویسندگان رئالیست آلمان، افق‌های نوینی را به روی خواننده می‌گشاید. گرچه دفاع بی‌وقفۀ لوکاچ از رئالیسم در برابر ناپختگی‌ها و زمختی‌های ادبیات رسمی، رئالیسم سوسیالستی، در سراسر این جستارها، گاه پوشیده و گاه آشکار، رخ می‌نماید، هدف اصلی او البته روشن ساختن بستر و سیاق فکری، ادبی و تاریخی است که این نویسندگان بزرگ در بطن آن کار کرده‌ و بالیده‌‌اند تا بدین ترتیب خوانندۀ این جستارها به درک روشن‌تر و کامل‌تری از کار و بار ادبی این نویسندگان دست یابد.لوکاچ همچنین در مقام منتقد ادبی جایگاهی ممتاز دارد. درواقع، پس از ۱۹۴۵، در سالیان بسیار، او یگانه منتقد ادبی بود که توانایی داشت برای دیدگاه مارکسیستی در باب ادبیات از احترامی درخور برخوردار شود. در سال های اخیر، نوشته های ادبی او آماج حملۀ انواع دیگری از منتقدان مارکسیست مدرن تر و نیز منتقدان دانشگاهی ساختارگرا و پساساختارگرا قرار گرفته‌اند. اما همچنان که لوکاچ از کانون بحث بیرون رفته، شوروحرارت مباحثه و جدل هم کاستی گرفته و با این پیامد همراه شده است که آرای او دربارۀ نویسندگانی خاص تا میزان معیّنی در جریان غالب ادغام شده و به صورت بخشی از راست‌آیینی انتقادی درآمده است؛ گرچه با گذر زمان به‌ناگزیر بسیاری از تفسیرها و داوری های خاص او از دور خارج شده‌اند. لوکاچ پس از آنکه ناگزیر شد آرایی را پس بگیرد که به سال ۱۹۲۹در بین الملل کمونیستی به باد انتقاد گرفته شده بود، در دهۀ ۱۹۳۰، در حرکتی که خود آن را عقب‌نشینی تاکتیکی از حوزۀ سیاست وصف کرده است، به نقد ادبی روی آورد. اما آشکار است که کناره گیری او از سیاست داوطلبانه نبود و کوشید به طرق دیگر، و دربارۀ شخص او، با نقد ادبی، به فعالیت سیاسی ادامه دهد. می توان صورت ظاهر نوشته های ادبی او را در نظر گرفت، به سخن دیگر، این نوشته ها را یاری‌گر فهم ما از نویسندگان یا گونه های ادبی خاص (رمان تاریخی و رمان رئالیستی) دانست. اما، به همین سان، این نوشته ها را می توان همچون دخالت های رمزآمیز در بحث و جدل های سیاسی روز، مانند استالینیسم، معنی های ضمنی ایدئولوژیکی مدرنیسم یا اکسپرسیونیسم، «جبهۀ خلق»، یا «آب شدن یخ ها» در سال های پس از مرگ استالین قرائت کرد.

زیگموند فروید، بنیان‌گذار مکتب روانکاوی، با ارائه دیدگاه‌های نوآورانه و بحث‌برانگیز درباره روان انسان، مسائل روزمره و جنسی، افق‌های جدیدی را در علم روانشناسی گشود. این کتاب، مجموعه‌ای ارزشمند از سخنرانی‌های او در دانشگاه وین طی سال‌های 1915 تا 1917 است که به‌عنوان یکی از آثار کلاسیک و محبوب در معرفی نظریات مکتب روانکاوی، شناخته می‌شود. این کتاب برای مخاطبان عمومی اما علاقه‌مند به روانکاوی نوشته شده و مفاهیم اساسی نظریه فروید را به زبانی ساده و جذاب تشریح می‌کند. کتاب از سه بخش اصلی تشکیل شده است: اعمال سهوی، رویاها و نظریه عمومی نوروزها که در مجموع شامل 28 درس است. در بخش اول، فروید به بررسی اعمال سهوی می‌پردازد. او معتقد است این اعمال که به ظاهر بی‌اهمیت و تصادفی به نظر می‌رسند، در واقع ریشه در ناخودآگاه دارند و می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره روان فرد ارائه دهند. فروید با ارائه مثال‌های متعدد، نشان می‌دهد چگونه لغزش‌های زبانی، فراموشی‌ها و اشتباهات به ظاهر ساده می‌توانند بازتابی از تمایلات و تعارضات درونی باشند. بخش دوم کتاب به موضوع رویاها اختصاص دارد. فروید رویاها را شاهراه ورود به ناخودآگاه می‌داند و به تفصیل درباره تکنیک‌های تعبیر رویا، محتوای آشکار و پنهان رویاها، سانسور و نمادپردازی در رویا بحث می‌کند. او همچنین به تحلیل چند رویای نمونه می‌پردازد تا نشان دهد چگونه رویاها می‌توانند آرزوها و تمایلات سرکوب‌شده را منعکس کنند. در بخش سوم، فروید نظریه عمومی نوروزها را مطرح می‌کند. او به بررسی مفاهیمی چون مقاومت، سرکوبی، زندگی جنسی انسان، رشد لیبیدو و سازمان‌یافتگی‌های جنسی می‌پردازد. همچنین مفهوم اضطراب، نظریه انتقال و اصول درمان روانکاوی را تشریح می‌کند. فروید در این بخش نشان می‌دهد چگونه تجارب دوران کودکی و تعارضات ناخودآگاه می‌توانند منجر به شکل‌گیری نوروزها در بزرگسالی شوند. یکی از نکات برجسته این کتاب، تأکید فروید بر اهمیت گفت‌وگو در فرایند روانکاوی است. او روانکاوی را فرایندی متمایز معرفی می‌کند که در آن، تبادل کلام میان بیمار و روانکاو نقش اساسی دارد. روانکاو با طرح پرسش‌ها و ارائه توصیه‌هایی سعی در هدایت فرایند فکری بیمار و کشف محتویات ناخودآگاه او دارد. این کتاب علی‌رغم کلاسیک بودن، همچنان اثری مهم و تأثیرگذار در حوزه روانشناسی محسوب می‌شود. زبان روان و قابل فهم آن، باعث شده است که خواننده عادی و کم‌آشنا نسبت به دانش روانشناسی نیز بتواند با مفاهیم پیچیده روانکاوی ارتباط برقرار کند. فروید در این کتاب نشان می‌دهد چگونه نظریات او می‌تواند در درک رفتارهای روزمره، رویاها و مشکلات روانی کاربرد داشته باشد. در واقع این کتاب، مفاهیم اساسی روانکاوی فروید را معرفی می‌کند و در‌ عین کلاسیک بودن محتوای آن، میتوان از دلنشینی و سلاست متن آن، بهره بسیاری در زندگی روزمره جست. . . . .

معرفی کتاب زندگی روزمره در امپراتوری مغول. همواره از مغول‌ها با بدنامی، دوری از تمدن و وحشی‌گری نام برده و یاد کرده‌اند. اقوام و مللی که در کشورگشایی‌های چنگیزخان تارومار شدند، تا توانسته‌اند مغول‌ها را بدترین نوع بشر تصویر کرده‌اند، آن‌هم بدون در نظر گرفتن این نکته که مگر بسیاری از اقوام فاتح در سراسر تاریخ، رفتاری جز این داشته‌اند؟ غیر از این است که بسیاری از کشورگشایان تاریخ از آن روی این همه بد نشنیده‌اند که نتوانسته‌اند تمام آسیا تا قلب اروپا را به چنگ آورند؟ البته کمتر کسی هم در ماجرای آغاز حمله‌ی چنگیزخان و سپاهیانش، نقش پررنگ حاکم سلطان محمد خوارزمشاه را در شهر اترار تذکر می‌دهد که با کشتن فرستادگان چنگیز، دست روی نقطه‌ی حساس انتقام‌جویی مغول‌ها گذاشت و آن‌ها را به شور و عصبیتی کم‌نظیر در تاریخ رساند تا به آن‌جا که شمشیرها و کمان‌های مغول‌ها تا به قلب اروپا نرسیده بود، پایین نیامده و غلاف نشد. در این میان به همین سیاق بسیار کم نوشته و گفته شده که این مردم اگر این‌قدر وحشی و بی‌تمدن بودند چه‌گونه این‌همه فنون جنگاوری، انتقال ارتش و اداره‌ی ممالکشان را می‌دانستند؟ کتاب «زندگی روزمره در امپراتوری مغول» نوشته‌ی «جرج لین» پژوهشی نو از منظر تاریخی، مردم‌نگاری و قوم‌شناسی است که به ابعاد گوناگونی از مغول‌ها در عهد به قدرت رسیدن چنگیز و فرزندانش می‌پردازد. این کتاب علاوه بر پرداختن به تاریخ مغول‌ها اطلاعاتی جامع و کامل و درعین‌حال تحلیل از سبک زندگی، جنگاوری، شیوه‌های حکومت‌داری و قوانین، دین و آداب و رسوم و مناسک، مسائل مربوط به زنان و فرزندان و خانواده و … به خواننده‌اش ارائه می‌دهد و ازهمین‌روی زندگی روزمره در امپراتوری مغول یکی از بهترین منابع برای شناخت این قوم و ملت عجیب سازگار و ناسازگار تاریخ است!