جلال آل احمد و گذر از سنت به تجدد

معرفی کتاب گیله مرد بزرگ علوی، نویسنده و روشنفکر مشهور معاصر است که از پیشگامان عرصه ی داستان نویسی نوین در ایران محسوب می شود. معروف ترین اثر او، مجموعه داستان های گیله مرد است که از داستانی با همین نام و هشت داستان دیگر به نام های دزاشیب، نامه ها، یک زن خوشبخت، رسوایی، یه ره نچکا، خائن، اجاره خونه و پنج دقیقه پس از دوازده تشکیل شده است. داستان گیله مرد حکایت زندگی دهقانی روستایی است که در جنگل های گیلان اتفاق می افتد. او یک مبارز شورشی است که علیه ستم های حاکم قیام کرده و همسر او به دست ماموران کشته شده است. داستان در دو بخش بیرون و درون اتفاق می افتد. بخش بیرون از تعاملات دو ماموری که گیله مرد را به پاسگاه می برند تشکیل شده که یکی از آن ها بد ذات است و با کنایه و توهین گیله مرد را می آزارد. دیگری اما ساکت است و زندانی را در سکوت همراهی می کند. این خاموش بودن مامور دوم خود برای گیله مرد آزار دهنده است. بخش درونی رمان درون ذهن گیله مرد سپری می شود و به افکار او درباره ی صغرا، همسر محبوبش که بی گناه کشته شد و طفل شش ماهه ای که با مرگ مادر در کومه جا مانده و سرنوشت نامعلومی دارد، می پردازد. افکار گیله مرد بین گرفتن انتقام صغرا و پیدا کردن راه فرار برای بازگشت پیش فرزندش در جریان است. همزمان با ورود این سه نفر به قهوه خانه ای که بین راه قرار دارد، مردی بلوچ که به اجبار به گیلان فرستاده شده و از خانواده ی خود دور افتاده است با گیله مرد مواجه می شود و گفت گوی این دو نفر داستان را در مسیری خواندنی و گیرا هدایت می کند. این روایت جذاب از داستان دو تفکر شورشی و انقلابی و در عین حال تضاد طبیعت و خوی آن ها یکی از مهم ترین آثار در ادبیات داستانی ایران محسوب می شود. .